zelf maken: wasmiddel

De omgeving van mijn wasmachine is bezaaid met flessen: voor witte was, gekleurde was, zwarte en witte was, fijne was, voor hardnekkige vlekken en dan ben ik er vast nog een paar vergeten. Ongemerkt staat er voor een klein vermogen aan ingewikkeld schoonmaakspul. Sinds een paar maanden is de voorraad aangevuld met wasnoten, die het bij draaien was met niet al te vieze was ook prima werken.

Die wasnoten brachten me op het idee om zelf wasmiddel te maken. Vreemd eigenlijk, hoe je er echt in gaat geloven dat verschillende soorten wasmiddel onmisbaar zijn om de boel schoon te krijgen. Mijn oma was een expert in hardnekkige vlekken verwijderen en die had heus niet de beschikking over al deze soorten. Bovendien wil ik eens kijken hoe het eczeem van mijn lief zich ontwikkelt als ik me beperk tot puur-natuurlijke ingrediënten in ons wasmiddel.

Zelf vloeibaar wasmiddel maken is zowel makkelijk als verbluffend goedkoop. Er zijn verschillende recepten in omloop, maar met een beetje inspiratie zo hier en daar ben ik zelf tot het volgende mengsel gekomen:

5 liter water
70 á 80 gram Marseillezeep of Sunlightzeep
70 á 80 gram soda
(evt.) 2 á 3 eetlepel borax*

1. Rasp de zeep tot je 70 á 80 gram hebt (bij vloeibaar wasmiddel luistert dit niet zo nauw)

2. Voeg de zeep aan een liter water toe en verhit dit al roerend tot de zeep volledig is opgelost

3. Voeg 70 á 80 gram soda toe

4. Doe het zeep/soda/watermengsel in een grote emmer of teil en doe er zo'n vier liter heet water bij

5. Roer het geheel goed door

6. Laat het een nachtje afkoelen en schep het dan over in oude wasmiddelflessen of in plastic bakken met deksel. Het is behoorlijk dikke gel, dus van gieten is geen sprake!

Een wasbolletje vol met het zelfgemaakte wasmiddel volstaat en is in principe geschikt voor alle soorten was. Bij de witte was kun je af en toe een schepje vlekkenzout of wat natriumbicarbonaat/maagzout in het zeepbakje toevoegen voor een extra blekende werking.

Je kunt een scheutje azijn in het wasverzachtervakje van de machine doen als wasverzachter. Ontkalkt meteen ook de machine. Niet bang zijn voor de geur van de azijn; dat is weg zodra de kleren droog zijn. Het restje van het zeepblok Marseille of Sunlight kun je gebruiken om vooraf vieze kragen of oksels mee in te zepen.


* Borax is een waterverzachtende alkaline, die zorgt dat de actieve stof beter werkt. Het is een krachtige vetoplosser en absorbeert geurtjes.

afscheidsritueel

Gisterenavond is onze Hummer overleden. Hij heeft de (voor hamsters) astronomische leeftijd van twee jaar en negen maanden bereikt. Gisterenochtend viel het ons op dat hij opeens erg moeilijk liep en dezelfde avond was hij dood. Ook al waren de kinderen er al maanden op voorbereid dat dit zou gebeuren - in het hamsterboekje uit de bieb stond dat hamsters twee jaar oud worden en dat werd erg letterlijk opgevat - toch kwam het onverwacht.

Hoe laat je je kinderen goed afscheid nemen van een hamstervriendje? Al bij het ontbijt komen zware thema's op tafel terwijl de levenloze Hummer vlak naast ons ligt. Wat blijft er van je over als je dood gaat? Als na de dood alleen je "schilletje" overblijft, waar gaat je ziel dan naartoe? Werkt dat hetzelfde bij mensen? En als je binnenkant bepaalt hoe je bent, waarom worden mensen dan vaak gediscrimineerd om hun buitenkant?

We hebben een piepklein doosje gezocht om onze bejaarde Hummer knus in te leggen. De kinderen hebben allebei een lief afscheidsbriefje geschreven. En nu gaan we hem in de tuin op een eigen plekje begraven. Het regenachtige weer helpt voor het vleugje dramatiek. Al met al is het een mooi en waardig afscheid.

televisie

In mijn queeste naar een eenvoudig leven speelt de televisie een dubieuze rol. Ik zou hier graag verkondigen dat ik mijn avonden al lezend of, beter nog, mediterend doorbreng. De waarheid is echter dat er hier behoorlijk wat tv gekeken wordt.

Nu de kinderen groter worden is ook het stempel dat zij op het kijkgedrag in ons huishouden drukken fors gegroeid. En daar heb ik nog weleens moeite mee. Zo staat op dit moment Ik hou van Holland op. Ongetwijfeld erg geestig, maar al binnen vijf minuten bekruipt me het gevoel dat ik mijn zaterdagavond beter kan besteden. En datzelfde heb ik met alle Popstars, X-Factors en K3's.

Het liefst kijk ik naar documentaires op de publieke omroep of op de BBC. Het zou verstandig zijn per week uit te zoeken wat ik wil kijken en de tv alleen op die tijden aan te zetten, maar daar lijk ik de discipline niet voor te hebben.
Na het spitsuur waarin we allemaal thuis komen, er gekookt, gegeten, afgeruimd en overhoord moet worden gaat eigenlijk automatisch de kijkdoos aan. Ongeacht of er iets op is wat de moeite van het kijken waard is. En zo zie je ongemerkt een hoop dingen die niet op je verlanglijstje stonden. Sterker nog, als je niet uitkijkt kan je de volgende dag op je werk meepraten over welke BN'er met wie gaat of weet je opeens alles over perverse hobby's van Engelse jongeren op vakantie.

Als ik ben blijven hangen bij zo'n programma heb ik daarna steevast een ranzig gevoel. Alsof ik, ondanks een gezonde voorraad groenten op mijn bord, toch maar uit de muur heb gegeten.

En toch...ik ben er niet klaar voor om de tv de deur uit te doen. Want ondanks de enorme hoeveelheid trash tv die je moet zien te omzeilen, bestaan er ook pareltjes van series, films en documentaires. Mooie verhalen, leerzame series of prachtige beelden waar je daarna nog een goed gesprek over kunt hebben. En vaak kom ik die - als ik eerlijk ben - al zappend tegen; ik zou ze niet uit een tvgids hebben gehaald.

Ik ben er niet trots op, maar het tv-gedrag in dit huishouden staat regelmatig op gespannen voet met de wens tot meer bewust leven. En ik weet niet zo goed hoe ik kan beginnen om dat écht te veranderen.

vrekkentips

Ik ben een verwoed verzamelaar van vrekkige tips. Niet persé om ze allemaal klakkeloos over te nemen, maar van sommige tips word ik gewoon erg vrolijk. De kracht blijkt 'm vaak in de eenvoud te zitten.

- Mijn kinderen waren nog wel eens geneigd een flinke ruk aan de wc rol te geven, waardoor er een enorme hoeveelheid papier afrolde. Door elke verse wc rol meteen grondig in te deuken is dit euvel eenvoudig verholpen. We besparen op die manier waarschijnlijk een halve kilometer wc-papier per jaar.

- Smelt restjes waskrijt op een laag vuurtje en laat stollen in een muffinvormpje. Zo krijg je een (niet eetbare!) meerkleurige tekenmuffin.

- Gebruik de kleine naam-etiketjes die vaak bij geadresseerde reclame of bij tijdschriftabonnementen zitten als visitekaartje.

- Gebruik retourenveloppen die vaak bij junkmail zitten. Maak met een scherp voorwerp de randjes los, vouw de envelop binnenstebuiten en lijm de randjes andersom weer vast. Om dicht te plakken: lik de plakrand en vouw naar binnen. Goed aandrukken et voilá.

- Koop in plaats van goedkope boterhamzakjes de iets duurdere ziploc-zakjes en draai ze voor hergebruik even mee in de vaatwasser. Gewoon ondersteboven over de pennen zetten waar je normaal de borden tussen klemt.

- Aluminiumfolie is de pest voor het milieu en vrijwel niet afbreekbaar. Als je het toch nodig hebt, wees er dan zuinig mee en hergebruik het. Eventueel met een zacht doekje voorzichtig afnemen na gebruik en dan weer netjes opbergen.

- Ken je het verschijnsel dat je opeens alleen maar linker huishoudhandschoenen blijkt te hebben terwijl je ze toch echt als stel had aangeschaft? Draai er eentje binnenstebuiten en je hebt weer een rechter-exemplaar.

- Knip een keukenrol doormidden. Bij de meeste knoeipartijen volstaat een half stuk keukenrol en zo gaat de rol twee keer zo lang mee.

- Voor mensen die veel bakken: bewaar het lege wikkel van de margarine in de koelkast om later cakevormen en dergelijke mee in te vetten.

- Als je kinderen graag frisdrank of (dure!) yoghurtdrankjes drinken, verdun deze dan met respectievelijk water of melk. Merk je niks van, het reduceert het suikerpercentage en het gaat ook nog langer mee.

- Knip tandpastatubes open om hem tot het laatste restje leeg te krijgen.

- Een lege vriezer draait minder efficiënt dan een volle. Vul lege plekken in met melk- of sappakken gevuld met water. In de zomer zijn deze erg geschikt als koelelement.

- Als je melk uit van die 2-liter cans drinkt, kun je de lege can zwart schilderen, in de zomer vullen met water en op een zonnige plek leggen. Het water wordt lekker warm en de can is herbruikbaar als tuin- of campingdouche.

- Knoop van een (groot) aantal plastic binders van sixpacks (in de zomer in het park of bij festivals volop te vinden) een volleybalnet.

Deze is schandalig. Niet doen, want het is je reinste diefstal, maar op zich wel creatief verzonnen:
- neem een envelop, schrijf op de voorkant je eigen adres. Streep dit door en schrijf er naast: geweigerd, retour afzonder. Zet op de achterkant het adres aan wie je de brief wilt sturen. Plak geen postzegel en doe hem op de bus.

Wat is jullie ultieme vrekkentip?

klantenservice

Een tijdje geleden opende ik een pak Alpro Soyamelk dat helemaal bedorven bleek te zijn. Er zaten harde klonten in en het rook bijzonder onaangenaam. En dat terwijl de uiterste houdbaarheidsdatum nog maanden weg was en het pak gewoon in de voorraadkast had gestaan.

Niet alleen kwam daarmee mijn dagelijkse bordje cornflakes te vervallen, maar ik begon me ook af te vragen of er naast mij niet vele andere consumenten moesten zijn met dezelfde ervaring. Mijn pak was namelijk hoogstwaarschijnlijk geen enig kind, maar was met grote hoeveelheden broertjes en zusjes op hetzelfde moment van de band gekomen. Ik besloot dus een mailtje te sturen.

Wekenlang hoorde ik niks van Alpro. Totdat er gisteren een pakketje werd bezorgd met breekbare inhoud, aldus het etiket. In het pakketje zat een uitgebreide brief waarin ik bedankt werd voor mijn melding. Dat er naar aanleiding daarvan een extra kwaliteitscontrole had plaatsgevonden en dat de oorzaak waarschijnlijk heeft gelegen in microscopisch kleine scheurtjes die tijdens het transport in de verpakking kunnen ontstaan. En ik ontving ter compensatie van het ongemak twee nieuwe pakken. Hulde aan Alpro Soya voor de keurige afhandeling!

Dit was niet de eerste keer dat ik zo'n positieve ervaring had. Ik ben absoluut geen zeurderige consument, maar als er iets ernstig mis is met de kwaliteit van een product, dan waag ik daar meestal wel een briefje aan. Dat doe ik trouwens ook weleens als een artikel dat ik veel gebruik opeens uit de handel wordt genomen. Ik let er goed op dat ik zo zorgvuldig mogelijk verwoord wat er aan de hand is en ik vermijd een boze toon. Ook wil ik alle schijn vermijden dat ik een profiteur zou zijn die uit is op een gratis douceurtje.

Zo heb ik in de loop der jaren al regelmatig iets ontvangen: een vervangend pak hagelslag, een aantal lipsticks, nieuwe inlegzolen, een enorme voorraad Pastalini's (wat ooit het enige voedsel was dat mijn dreumeskinderen lustten en opeens uit alle winkels verdween).

Soms krijg ik geen antwoord of alleen een nietszeggend berichtje waarin ik bedankt word voor mijn belangstelling in hun product. Terecht of niet, gebrek aan service beïnvloedt toch het beeld dat ik van een product of bedrijf heb. En vervolgens ook mijn enthousiasme om nog iets van dit merk te kopen.

Kortom: als een product overduidelijk niet aan de verwachtingen voldoet: klim in de pen en maak het kenbaar! Aan de manier waarop er met je klacht wordt omgegaan weet je snel genoeg met wat voor bedrijf je van doen hebt.

comfortfood

Dit weer vraagt om voedsel dat je van binnenuit verwarmt. Herfstige gerechten met warme geuren. Geen subtiele smaken of verfijnde liflafjes, maar robuuste gerechten met eenvoudige, vertrouwde smaken. Bestaat er eigenlijk een goede vertaling voor het mooie Amerikaanse begrip "comfortfood"?

Op een herfstige dag als dit snakt mijn lijf naar een stevige pot. Vooral de Cajunkeuken uit het zuiden van de VS spreekt me dan erg aan. Het bestaat uit eenvoudige en goedkope ingrediënten en het pruttelt langzaam gaar, waardoor de smaken heel rijk zijn.

Mijn nieuwste favoriet is een vegetarische variant op de Louisiana Rode Bonen & Rijst, wat je daar in elke cafetaria schijnt te kunnen krijgen. Het is een bewerking van een recept van mijn culinaire heldin Susan V. Omdat het weliswaar eenvoudig klaar te maken is, maar erg lang moet koken is dit voor mij een echt woensdag (=parttimedag) recept en maak ik meteen wat extra's voor in de vriezer.

Recept Real Louisiana Red Beans & Rice:

Nodig:
- kidneybonen, 400 á 500 gram (luistert niet zo nauw)
- vier geperste knoflooktenen
- 1 grote ui (of 2 kleine) in kleine stukjes gehakt
- 4 selderijstengels
- 1 groene paprika in kleine stukjes
- 3 laurierblaadjes
- wat tijm en oregano naar smaak (Italiaanse kruidenmix kan ook)
- een beetje zwarte peper
- een eetlepel liquid smoke (in Nederland niet te koop, maar verstokte vegetariërs en veganisten laten het spul uit de VS overkomen om een fijne rokerige smaak aan gerechten te geven). Als alternatief kun je ook gerookte tofu of vegetarische worstjes nemen.
- En natuurlijk rijst.
Optioneel:
- een mespuntje rode peper
- een klein theelepeltje tabascosaus
- een gehakt gedroogd Spaans pepertje
(dit is voor de die-hard liefhebbers van heet eten. Probeer dit rustig uit, want het is al snel teveel!)

Werkwijze:
Als je droge kidneybonen gebruikt: laat ze eerst een nachtje weken.

- Zet de bonen vervolgens ongeveer 3 centimeter onder water.
- Breng de bonen aan de kook terwijl je de andere ingrediënten fijnhakt. Dit gaat het snelst in een keukenmachine, maar kan natuurlijk ook ambachtelijk met de hand.
- Voeg de fijngehakte ingrediënten toe aan de bonen en zet het geheel daarna op een laag pitje.
- Roer af en toe goed door en laat het geheel koken tot de bonen uit elkaar vallen tot een soort dikke prut. Mocht de boel droog vallen, doe er dan een scheutje water bij.
- Dit hele pruttel-proces kan bij gedroogde bonen een uur of 3 duren! Mocht de boel na 3 uur nog niet uit elkaar vallen, help de bonen dan een handje met een staafmixer (dit kan gebeuren als je bonen een tikje aan de oude kant zijn).
- Kook de rijst
- Bak - als je geen liquid smoke hebt - de in stukjes gesneden worstjes of gerookte tofu en kook deze op het laatst nog even met de bonenprut mee.
- Vergeet niet de laurierblaadjes eruit te vissen!

Serveer de Red Beans als een dampende saus over de rijst en geniet van de warme geuren en smaak.

Hebben jullie ook een favoriet comfortfood voor deze donkere dagen?

arbeidsvreugd

Ik heb in de afgelopen periode een paar gouden regels ontdekt als het gaat om plezier in je werk:

1. Leef naar je inkomen. Of beter nog: leef daaronder.
2. Doe iets wat je leuk vindt en laat je er voor betalen.

Zoals Johan Cruijff ooit zei: je gaat het pas zien als je het door hebt. Je werkt hard om succesvol te zijn en veel te verdienen. Om de bijbehorende stress tegen te gaan geef je het nodige geld uit aan verwennerij, bezorgpizza's en gemaksdiensten. En niet te vergeten aan dure statussymbolen, want de buren moeten ook zien hoe succesvol je bent.

Ik vond vroeger (lees: tot voor kort) een dik salaris en veel status het ultieme streven in mijn loopbaan. Ik, en vele ambitieuze types met mij, was continu onderweg om nog belangrijker en beter betaald te worden. De spoeling aan de top werd steeds dunner en de strijd om de schaarse carrièremogelijkheden steeds grimmiger. Ik werd er niet gelukkiger van.

En wat nou als je eigenwijs bent en gewoon uit het systeem stapt? Want wat is nou helemaal succes? Is dat die poenige auto en dat dikke huis, of is succes de kunst om gelukkig te zijn met kleine dingen? En kun je financiële vrijheid niet veel beter bereiken door niet meer afhankelijk te zijn van geld?

Door jezelf een levensstijl aan te meten waarin je met weinig middelen toe kan, koop je de vrijheid om minder te werken. Of om een baan te accepteren die je geweldig vindt, in een sector waarin weinig wordt verdiend.

Ik combineer dit: ik werk parttime (vier dagen) bij een bedrijf waar ik, ook nu ik er precies een jaar werk, nog elke dag erg blij van word. Het bedrijf geeft mensen met een (fysieke, verstandelijke of psychische) beperking de kans zich te ontwikkelen. Het is een gewoon bedrijf, maar met bijzondere mensen. Het zijn deze mensen die me elke dag met mijn neus op de feiten drukken door hun onverstoorbare levenshouding - en dat zijn zo mogelijk nog waardevoller gouden regels:
laat je niet door je beperkingen uit het veld slaan, maak je met de mogelijkheden die je hebt zo nuttig mogelijk en wees daar vervolgens schaamteloos trots op. En vergeet vooral nooit te genieten!

heimelijk genoegen

...op maandagochtend luisteren naar het overzicht van alle files waar ik sinds een jaar niet meer in hoef te staan.

klein geluk 2

...is op een prachtige novemberdag heerlijk uitwaaien in Zeeland. Klimaattechnisch is het zorgwekkend dat het in de tweede helft van november 15 graden kan zijn, maar wát een kadootje om nog even zomertje te mogen spelen aan het strand.

sushi breien

Surprises maken is elk jaar een stressverhogende factor binnen huize Bewuste Eenvoud. Beter gezegd: het was een stressverhogende factor toen we in ons oude leven nog probeerden twee meer dan full-time banen te combineren met lange reistijden en veel avondactiviteiten. En dan uiteraard op de laatste avond een originele surprise proberen te fabriceren.

Ik betrap mezelf er dit jaar voor het eerst op dat ik het heerlijk vind om een beetje mee te klussen. Bovendien zijn we voor de verandering een keer op tijd begonnen én hebben we een leuk idee, dus alle sterren staan gunstig. Mijn dochter en ik zijn namelijk sushi aan het breien. Klinkt ingewikkeld, maar valt erg mee. Zelfs als je, zoals ik, alleen maar recht-toe-recht-aan kunt breien.

dit is nog niet het volledige plaatje; er worden nog twee nigiri's (van die rechthoekjes) bijgemaakt. Eén met een stukje ei en één met een garnalenstaartje

Ik heb niet meegeteld hoeveel pennen ik precies heb gebreid maar grofweg is de werkwijze als volgt:

maki-sushi's (de plak-methode):

- knip de bodem van een klein flesje (ik heb de bodem van een zakflesje Spa geknipt) op ongeveer vier centimeter af
- brei een rechte lap in zwart (of donkergroen) van ongeveer zes cm breed en zo lang dat hij strak om de flessenbodem past
- naai met een steekje de zijkant dicht zodat je een soort koker krijgt
- doe de koker om de flessenbodem en vouw hem om

- vingerhaak een witte draad voor de rijst en een ander kleurtje voor de vulling (wij hebben gekozen voor komkommer-groen en tonijn-paars)
- plak dit in een dichte spiraalvorm op de bodem van de fles (wij hebben hier dubbelzijdige tape gebruikt)

maki-sushi (de brei-methode):

- brei een lap van ongeveer acht centimeter breed
- begin met wit voor het langste stuk en eindig met de kleur(en) van je sushivulling
- vouw de lap dubbel en zet hem met een steekje vast
- rol hem op met de sushikleur aan de binnenkant
- zet de buitenkant ook met een steekje vast zodat hij niet meer uitrolt

nigiri-sushi:

- knip de onderkant uit een pakje drinken zodat het een mooie rechthoek wordt
- brei in tricotsteek een wit kruisvormig lapje op zodanige afmetingen dat het onderste en bovenste stukje op de korte kant passen en het brede stuk van het kruis om het pakje heen gevouwen kunnen worden en aansluiten (knip evt. eerst een papiertje op maat, zodat je kunt meten)
- leg het wollen kruis over het pakje heen en naai de zijkanten dicht
- brei het stukje vis (op de foto: tonijn van dieppaarse wol) door een langwerpig stukje in rechte steek te breien, ongeveer twee keer zo lang en breed als de witte onderkant.
- naai het stukje aan drie kanten dicht, vouw het binnenstebuiten en naai de laatste kant dicht (evt. met wat vulling erin om hem bol te laten staan)
- zet de tonijn (of andere vulling naar keuze) met een steekje vast aan het witte onderstuk.

We zijn nog bezig een garnalenstaartje te breien/haken van witte en oranje wol en een stukje ei, dat met een klein sliertje nori (zwarte wol) aan de rijst wordt vastgezet. Mochten we het dan nog niet zat zijn komt er nog een blaadje sla, een stukje roze gember en een bolletje wasabi bij.

Ik zal het eindresultaat uploaden als het klaar is!

groene sint

Aan 85% van alle chocoladeletters die in Nederland worden verkocht, kleeft een verhaal. Een akelig verhaal, dat gaat over uitbuiting, kinderslavernij, ontbossing of onderdrukking van vrouwen. Als groot liefhebber van chocola - in wat voor vorm dan ook - schrok ik toen ik de verhalen achter de cijfers las. Hoe makkelijk is het om bij de Lidl, Hema of Aldi even wat goedkope letters voor het hele gezin in het karretje te gooien? Nou, in dit huis dus niet meer.

Dit jaar kopen we alleen 100% verantwoorde chocola van Verkade of Tony Chocolonely, die ik sowieso al het lekkerst vond. En nu helemaal. Lees hier welke winkels goede en welke slechte chocola verkopen. Goedkope chocola blijkt soms een erg foute besparing, maar met dure letters koop je ook niet persé een goed geweten!

10 dingen uitdaging - week 5

De oplettende lezer heeft al gesignaleerd dat de klad een beetje in de 10 dingen uitdaging zit. Niet omdat mijn huis leeg is - was het maar zo'n feest - maar vooral omdat ik druk ben met andere dingen dan opruimen. Zoals daar zijn: twee kinderen begeleiden bij het maken van surprises (en vul dat "begeleiden" vooral ruim in!), het bij elkaar grutten van andere sinterklaaskadootjes voor kinderen en opa's en oma's, erg druk op het werk en met het bezoeken van allerlei -logen en -peuten om aan mijn stukke schouder te werken.

Sluipenderwijs komt er echter de laatste weken weer meer troep binnen. Waarom bestaat er nog geen NEE-NEE-NEE sticker, waarbij de laatste NEE staat voor: geen rommel dat stof staat te vergaren en niets toevoegt aan de levenskwaliteit in dit huis?
Goed, misschien wordt dat een volgend project.

Met een kleine vertraging kan ik met enige trots melden dat het toch weer gelukt is.

1. 2 boeken verkocht via Bol.com
2. te kleine maar nog goede jongenskleding aan mijn neefje gegeven
3. alleenstaande sokken uitgezocht en weggegooid
4. houten beeldje weggegooid, want stuk (Tip van de week: dingen kapot laten vallen helpt bij beslissen of het weg moet of niet)
5. drie DVD-boxen: verkocht via Marktplaats.
6. map met inspiratieknipsels voor nieuwe huis (waar we inmiddels 8 jaar wonen) weggegooid
7. boek kado gedaan aan goede vriendin
8. Lack tafeltje Ikea naar de Kingloop
9. ijsmachine -> kapot én slecht voor de lijn (in willekeurige volgorde), dus weggebracht naar de inzameling
10. oude gordijnen, kleding en beddengoed -> in de textielbak

Zo. Ik zeg niet dat dit het einde is van mijn opruimfeuilleton, maar of ik me al volgende week meld met 10 nieuwe weggooidingen, betwijfel ik.

overpeinzing

Eigenlijk is een groot deel van mijn consumindergedrag alleen maar mogelijk dankzij anderen die consumeren . Want stel je voor dat niemand meer iets nieuws koopt, zijn we dan niet heel snel van goede tweedehands koopjes af?

Als iedereen eindeloos blijft oplappen en repareren, komen er weinig "nieuwe" tweedehands spullen beschikbaar, waardoor de markt opdroogt. Uiteindelijk komt elk product aan het eind van zijn levenscyclus en zal dan geen waarde meer hebben voor verkoop. Kort en goed: men gebruikt spullen tot ze tot de draad versleten zijn en gaat dan over tot aanschaf van iets nieuws met een lange levensduur. Marktplaats en rommelmarkten kunnen dan wel inpakken.

Uit milieu oogpunt zou een zekere bekeringsdrang van ons consuminderaars geen kwaad kunnen. Repareer! Koop tweedehands! Maak zelf! Maar zijn we er stiekem niet een beetje bij gebaat dat niet iedereen onze levensstijl er op na houdt?

Als ik heel eerlijk ben, ben ik best een beetje hypocriet: door tweedehands dingen aan te schaffen - die dus minder kosten en er al een eerste leven op hebben zitten - kost het me minder moeite om er weer afstand van te doen als ik er op uitgekeken ben. Ik verkoop het weer door (weggooien gaat me aan het hart), maar het netto-effect is hetzelfde. Ik kan me best verlekkeren aan nieuwe spullen, maar met in het achterhoofd: als jij er klaar mee bent, dan neem ik het voor een prikkie over. Zolang er mensen zijn die nieuwe spullen blijven kopen, blijft "mijn" markt gevuld worden.

Maakt dat mijn consumentengedrag meer verantwoord, of zo u wilt: minder verwerpelijk? Ik zou het niet durven beweren.

iedereen eten uit eigen tuin

Hoe niet-sexy het ook klonk: de workshop Zelf paddenstoelen kweken van vorige week was erg boeiend. Ik ben meteen met het broed (de paddenstoelenstarter, als het ware) aan de slag gegaan en ik hoop over een weekje of drie mijn eerste zelf gekweekte paddenstoelen te kunnen eten (wat nu nog moeilijk te geloven is als ik het onsmakelijke potje broed bekijk). Hierover later meer.

De workshop werd gegeven in een educatiecentrum dat het kweken van gezonde voeding in de stad stimuleert. Hun motto: er zijn maar weinig plekken niet geschikt om iets eetbaars op te verbouwen. Te midden van al het beton en asfalt in de stad is door dit initiatief al menig stadstuintje - soms ter grootte van een paar stoeptegels - verrezen. De foto's en folders in het centrum waren zo inspirerend, dat ik toch nog even terug wil komen op mini-moestuintjes.

Voor de geluksvogels die landelijk wonen en beschikken over een ruime tuin is het misschien niet helemaal voor te stellen dat wij het in de stad vaak zonder moeten doen. Zelf heb ik sinds een paar jaar een tuin (formaatje postzegel) en ben ik in mijn straat één van de weinigen die hem niet helemaal dicht heeft gestort met siertegels. Ik heb een klein terras waarop in de zomer bakken met aardbeienplantjes, verse kruiden en pluksla staan. Tussen mijn sierplanten groeien groenten: bietjes, knolselderij, pastinaak, tomaat, venkel. Tegen de gevel staat een druif en verscholen tussen de struiken staat een rode en een blauwe bes. Ik heb twee kleine fruitbomen (een appel en een kers) in speciekuipen op de oprit staan. Verder heb ik nog een bak met een framboos, maar die heeft onlangs het loodje gelegd door onkundig snoeien (mea culpa).

Maar zelfs als je niet beschikt over een bescheiden tuin zijn de mogelijkheden plenty. Bij een kleine buitenruimte is de zogenaamde square foot garden een uitkomst: een ruimte van ongeveer 1.20 x 1.20 volstaat. Een goede uitleg in het Nederlands is te vinden op de site van Jelle. In een square foot garden kun je door heel uitgekiend te zaaien een mooie oogst binnenhalen met veel verschillende soorten groenten. De methode is ook erg geschikt voor een balkon of dakterras. In de beschrijving - zowel de Engelse als de Nederlandse - wordt gesproken over het gebruik van turfmolm. Daar heb ik persoonlijk wat moeite mee, aangezien turf een niet-hernieuwbare grondstof is, die bovendien vaak over grote afstanden wordt vervoerd om naar Nederland gebracht te worden. Cocopeat en bokashi deden het in mijn square foot garden prima als alternatief.

Mocht je überhaupt niet beschikken over een buitenruimte - been there, done that - dan is vensterbanktuinieren een uitkomst. Niet geschikt voor robuuste groenten uit de volle grond, maar wel voor groenten en kruiden als basilicum, koriander, komijn, pluksla, Thaise aubergines, cherrytomaatjes, babypaksoy en pepers.

Zorg voor optimale omstandigheden: genoeg lucht in de grond om de drainage te bevorderen (handje metselzand of kokosvezel door de potgrond volstaat) en goed op het zakje lezen welk klimaat gewenst is. Het is vaak nodig om wat te schuiven met sommige onderdelen van de minimoestuin want je hebt soms tuttebellen van planten die liever niet in volle zon, tocht of op de verwarming staan. Kwestie van goed naar je plantje kijken: slappe blaadjes, bruine punten of dunne sliertige pierlala's zijn meestal een teken dat de plant niet blij is. En soms moet je concluderen dat je deze ronde verloren hebt en vol goede moed opnieuw starten met zaaien. Maar de winter is lang en de potgrond geduldig.

En met wat experimenteren (en na de nodige mislukkingen) is het voor iedereen mogelijk te eten uit eigen tuin.

klein geluk

...is tijdens een hectische dag even in je eentje uitwaaien en je laten verrassen door wat je tegenkomt.

huishoudschema

Het huishouden is niet zo mijn ding. Het is er altijd en het houdt nooit op, dat maakt het tamelijk onbevredigend. Aan de andere kant: niets zo lekker als een net en schoon huis waar alles ligt waar het hoort en dat ook nog eens fris oogt.

In een gezin van vier personen, zoals het mijne, is het aantal huishoudelijke taken nog te overzien. Het huishouden is bovendien nog nét te combineren met onze (vrijwel) full-time banen buiten de deur. Maar als niet ieder gezinslid zijn eerlijke bijdrage levert dan is het binnen de kortste keren een puinhoop. En die eerlijke bijdrage, dat blijkt vaak een behoorlijke worsteling.

Toen de kinderen nog wat kleiner waren leverde "helpen" alleen maar extra werk op, maar waren ze erg gemotiveerd. Nu ze wat groter zijn, zijn ze een stuk handiger, maar is de motivatie ver te zoeken. En daarom hebben we het huishoudschema ingevoerd. Op ons huishoudschema staat een overzicht van de klussen die dagelijks, wekelijks en twee keer per week moeten worden gedaan:

Dagelijks:
tafel dekken
tafel afruimen
vaatwasser inruimen
vaatwasser uitruimen
losse rommel opruimen
aanrecht opruimen en afnemen
koken

Twee keer per week
toilet schoonmaken
draaien was doen
vlekken van de vloer verwijderen
stoffen
stofzuigen
boodschappen doen

Wekelijks
slaapkamers opruimen
badkamer schoonmaken
keuken schoonmaken (incl. tegeltjes en kastdeurtjes)
deuren en deurknoppen afnemen

Daarnaast zijn er natuurlijk de terugkerende klussen die iets minder vaak voorkomen:
de oprit schoonmaken
ramen wassen
gordijnen wassen
dekbedden wassen
beddengoed verschonen
tapijt reinigen
koelkast en diepvries ontdooien

We houden ons niet strikt aan het schema en er worden ook geen taken per persoon verdeeld, maar het maakt wel voor ieder gezinslid duidelijk hoeveel er gedaan moet worden om het huishouden draaiende te houden.

Ik ben degene die dagelijks kookt en de boodschappen doet. Ook ben ik degene die de was bijhoudt, inclusief het verschonen van de bedden. Mijn man stofzuigt en verricht het "groot onderhoud": ramen wassen, al het onderhoud aan het huis, de vuilnis buiten zetten. De rest van de taken worden een beetje verdeeld zoals het uitkomt: de ene keer doe ik iets meer, de andere keer hij. Een paar van de dagelijkse klussen behoren tot de vanzelfsprekende bijdrage van de kinderen (althans: vanzelfsprekend voor ons, volwassenen). Het gaat dan met name om het dekken van de tafel, het uitruimen van de vaatwasser en het opruimen van (meestal hun eigen) losse rommeltjes.

Voor de "extra" klussen, die wij normaal gesproken zelf doen (badkamer schoonmaken, de oprit vegen, dweilen) is wel een schema opgesteld. Dit schema verschilt per week. Mijn oudste (11-en-een-half, waarbij die en-een-half héél belangrijk is!) zit sinds een paar maanden niet meer op de buitenschoolse opvang, omdat ze zichzelf daar te groot voor vindt. Mijn vrees was dat haar middagen gevuld zouden worden met tv kijken of MSN'en. Vandaar dat we hebben afgesproken dat zij in de middagen waarop zij alleen thuis is een persoonlijk weekschema (dat zijn in totaal 4 klussen) netjes afwerkt. Daarmee kan ze een extraatje verdienen, bovenop haar zakgeld. Dit gaat verbazingwekkend goed en het huis ziet er meestal keurig uit als ik op die dagen uit mijn werk kom. En achter elke klus op het schema staat aan het eind van de week een zelfgenoegzame krul getekend.

Als ik ons vergelijk gezinnen in onze omgeving, dan vragen wij gemiddeld wel iets meer van onze kinderen. Ze klagen zelden, maar zijn ook niet altijd even gemotiveerd. Hoe hebben jullie thuis de huishoudelijke taken verdeeld? En (hoe) betrekken jullie de kinderen bij het huishouden?

besparen op zaterdag

Hoe je op je vrije zaterdag ongemerkt veel geld bespaart:

1. knip het haar van je man en bespaar je de kosten van de kapper. Verdiend: 18 Euro.

2. was je donzen dekbed in plaats van naar de stomerij te gaan. Gewoon met een paar tennisballen in de machine op 30 graden. Daarna met dezelfde tennisballen in de droger. Ziet er weer uit als nieuw en ruikt heerlijk fris. Verdiend: 25 Euro.

3. maak zelf een pizzabodem* met beleg van restjes saus en groenten. Restaurantkwaliteit én gezond. Dek de tafel deftig, steek kaarsjes aan, draai een passend muziekje, een lekker flesje wijn er bij en laat de kinderen bedienen voor ze zelf ook aanschuiven. Verdiend: 40 Euro (uitgaande van een bescheiden restaurantprijs voor vier pizza's, wijn en fris).

4. maak je frisgewassen bed op met knisperend schoon beddengoed. Leg een stapeltje schone handdoeken keurig opgevouwen op het voeteneinde van het bed en een takje lavendel, hulst of iets anders leuks uit de tuin op het kussen. Regel een logeeradres voor de kinderen. Bespaard: een hotelovernachting van 80 Euro.

...en als je laat op de avond nog een stukje achter een taxi aanfietst dan kun je nog heel wat extra Euro's besparen!



* recept
400 gram bloem (ik heb restjes bloem en volkorenmeel gemengd)
2 dl. melk (normale of soja)
1 tl. suiker
1 tl. zout
1 zakje gist
3 eetlepels olijfolie
kruiden naar keuze (ik heb een mengsel van knoflookpoeder, oregano, tijm en rozemarijn gemaakt)
Met beleg ongeveer 15 minuten bakken op 225 graden in een heteluchtoven (voor andere ovens is dat ongeveer 250 graden).

biologisch versus goedkoop

Ik ben me er van bewust dat ik met mijn consumeergedrag de wereld kan veranderen. Ik kan er niet in één keer de honger of armoede mee uit de wereld helpen, maar ik kan door bepaalde producten te mijden en andere producten bewust te verkiezen boven andere wel degelijk invloed uitoefenen. Zo let ik op dat ik mijn koffie en chocola zoveel mogelijk "fairtrade" koop. En dan liefst ook nog biologisch, voor de gezondheid van mijn gezin én van het milieu. Maar daar hangt soms een pittig prijskaartje aan.

Wat geeft de doorslag bij de beslissing of je voor goedkoop of voor biologisch en/of fairtrade gaat? Voor je het weet loop je leeg op de verantwoorde boodschappen. Hoe belangrijk is het dat - bijvoorbeeld - je macaroni biologisch is? Wat zit er voor kwalijks in niet-biologische macaroni? En hoe zit dat met fairtrade? Mag je er vanuit gaan dat als een product niet nadrukkelijk als "fairtrade" wordt bestempeld, het per definitie een oneerlijk product is? Zijn de Hollandse asperges fairtrade als je weet dat er deze zomer hele groepen Poolse vrouwen tegen een hongerloon onverantwoord lange dagen moesten maken om ze te steken?

Zoals vaker gebeurt als je zulke thema's tot op de bodem probeert uit te zoeken, roept elk antwoord weer (véél) nieuwe vragen op. Eerlijke bananen blijken niet per definitie schoon en biologische bananen zijn niet persé eerlijk. Normen voor gifresten op groenten en fruit worden regelmatig met voeten getreden en sommige normen (zoals die voor neurotoxische stoffen) blijken na nieuwe inzichten niet streng genoeg. Dus waar doe je verstandig aan?

Er zijn verschillende redenen om verantwoord te kopen: uit overwegingen van gezondheid, milieu of solidariteit. Of goedkoop het wint van verantwoord is ieders persoonlijke keuze en bovendien ligt het niet zo zwart/wit. Ik hanteer een soort mengeling van onderbuikgevoel en boerenverstand.

Groenten en fruit koop ik zoveel mogelijk lokaal en in het seizoen; exotische vruchten zoals bananen of avocado's biologisch. Ik kies voor vrije uitloop eieren. De sojabonen voor mijn sojamelkmaker koop ik altijd biologisch, omdat ik huiverig ben voor genetische modificatie. Ik mag graag snuffelen in de Chinese supermarkt, maar ook daar ben ik voorzichtig met wat ik aanschaf.

Met rijst, meelproducten en pasta's ben ik - al dan niet terecht - iets minder kritisch. Ook koekjes, granenbiscuits en kruiden zijn meestal van een huismerk of in de aanbieding. En ook dit is geen wet van Meden en Perzen, want als ik deze week een kritisch stuk lees over de uitbuiting van granenbiscuitfabrieksarbeiders kan mijn lijstje er zomaar opeens heel anders uit zien.

Wat gaat er bij jou voor? Goedkoop of verantwoord? En wat voor afwegingen maak je daarbij?

zelf maken: zeep

Zeepwinkels zijn hip. Alleen al hier in Den Haag kan ik zo drie winkels noemen - en dat zijn ze vast niet allemaal - die zeep in alle soorten, vormen en maten verkopen. Je ruikt deze winkels vaak al op afstand. Het zijn winkels om je in te verlekkeren en waar je altijd slaagt als je op zoek bent naar een kadootje. Mijn absolute favoriet is Lush, een hippe zaak waar ze de zeep met de hand maken en werken met biologische producten. Als ik er binnen ben krijg ik een soort waas voor mijn ogen en besef ik pas als ik buiten sta dat ik (weer) te veel geld heb uitgegeven.

Tijd voor een nieuwe uitdaging dus, want prutsen met huis-tuin-en-keukenproducten, dat kan ik ook! En met een eczeempatiënt in huis kan het nooit kwaad om een milde zeep zonder chemische toevoegingen voor het grijpen te hebben .

Wat heb je nodig?

230 ml water
650 gram olijfolie*
82 gram natriumhydroxide (ook bekend als - schrik niet - ontstopper)**

een lepel of staafmixer
een maatbeker
een pan
een keukenweegschaal
een mal



1. weeg de natriumhydroxide en het water af. Giet het (koude!) water bij de natriumhydroxide. Doe dit voorzichtig, want het is heftig spul; je wilt het niet op je huid of in je ogen krijgen! Ik heb het zelf buiten gedaan om geen nare dampen in te ademen. Het water wordt na toevoeging wit en behoorlijk heet! De in water opgeloste natriumhydroxide heet overigens natronloog.



2.laat de natronloog afkoelen tot ongeveer 50 graden. Verhit ondertussen de olijfolie tot ongeveer 50 graden. Ik heb zelf geen thermometer, dus ik heb een beetje gegokt. Het mislukt niet als je er wat naast zit, hooguit duurt het hele proces iets langer. De olie heeft de neiging veel sneller op te warmen dan de natronloog afkoelt, dus houd daar rekening mee.



3. Als beide substanties ongeveer 50 graden zijn kun je het mengen. Tijdens het roeren wordt het geheel steeds dikker en begint het 'zepiger' te ruiken. Als je met de lepel roert kan het wel een uur duren voor het dik genoeg is. Met de staafmixer schijnt dit een heel stuk sneller te gaan, maar dat heb ik niet geprobeerd.



4. Als de structuur zo dik is dat je er met een lepel strepen in kunt trekken dan is het klaar om in de mal gegoten te worden. Als je nog een extra geur wilt toevoegen is dit het moment. Ik heb één voorraadje zonder toevoeging gemaakt en één met wat druppels etherische rozemarijnolie. Als mal kun je siliconenvormpjes voor gebruiken, maar ik heb het in een tupperwarebakje en in een oud melkpak gedaan.



5. Laat de zeep een nachtje uitharden voor je het uit de mal haalt. Zodra de zeep uit de mal is kan het desgewenst in stukken gesneden worden.



6. Daarna moet het nog zo'n drie tot zes weken liggen om verder te laten rijpen. Je kunt 'm eerder gebruiken, maar dan is hij erg snel op!




* dit is het meest basic zeeprecept dat er bestaat, maar de mogelijkheden zijn oneindig. Elke vetsoort kan in principe gebruikt worden, van kokosolie tot cacaoboter en door het toevoegen van zout, kruiden, oliën en kleurstoffen kan je zelf zeepwinkeltje gaan spelen.

** ontstopper klinkt niet erg huidvriendelijk, maar door de chemische reactie tussen olie en de natronloog ontstaan zeep- en glycerinemoleculen. Van de ontstopper blijft dus niets over.

optimisme

Rond het milieu hangt vaak iets tobberigs: klimaatverandering, uitputting van natuurlijke hulpbronnen, aantasting van natuur en landschap, vervuiling van oppervlaktewater. Genoeg ellende om te besluiten voortaan binnen te blijven. Met de verwarming en (spaar)lampen uit.

Een tijd geleden ben ik gestopt met het lezen van de krant. Iedere ochtend een opsomming van alle narigheid in de wereld op mijn deurmat vinden begon me op te breken. Ik wil geen struisvogelpolitiek bedrijven, maar er gaat weinig energie uit van het eindeloos herhalen wat er allemaal mis is in de wereld. Het geeft een drukkend, naargeestig gevoel dat - laat ik voor mezelf spreken - niet oproept tot actie. Mensen zijn nu eenmaal egoïstische, hedonistische wezens die door lusten worden gedreven en niet in staat zijn tot onbaatzuchtigheid voor het algemeen belang. Dus gaan we allemaal naar de verdoemenis. Of toch niet?

In plaats van struisvogelpolitiek kies ik tegenwoordig voor paradijsvogelpolitiek: ik ben een fanatiek verzamelaar van creatieve, optimistische initiatieven die iets bijdragen aan het milieu of aan het collectieve goede gevoel. Ideeën waar je blij van wordt, waar je van gaat borrelen of waar je meteen aan mee wilt doen.

Wat dacht je van deze tips om een verticale tuin te maken met (onder andere) oude sokken? Of van de steeds verder oprukkende guerilla gardening beweging? Je kunt intekenen op een uitdaging op dewereldredden.nl, of wereld verbeterend shoppen. Het Blijbedrijf maakt het leven een stukje mooier en op hetkanwel.nl wordt de toekomst als een kans gezien. Hoe mooi is dat?

Als de aandacht voor duurzaamheid duurzaam moet zijn, denk ik dat je met creativiteit en optimisme een stuk verder komt dan met doemdenkerij.

paddestoelen

Nu het tuinseizoen - op wat eenzame spruiten en een enkele winterprei na - is afgelopen, moet ik op zoek naar een ander tijdverdrijf om mijn groene-vingers-in-opleiding fit te houden. Vandaar dat ik vanavond een workshop Eetbare paddenstoelen kweken ga volgen.

Mijn gezin reageert wat lacherig. Mijn man is bang dat ik high thuis kom en de kinderen vrezen dat ik kabouter Spillebeen dakloos maak. Maar als ik over een paar weken champignons, oesterzwam en shiitake uit eigen tuin oogst piepen ze wel anders! En anders kan ik altijd nog een lucratieve smartshop beginnen.

schatgraven op de rommelmarkt

Aangestoken door mijn lief ben ik sinds jaar en dag dol op "uffen". Dat is ons werkwoord voor schatgraven tussen grofvuil en op rommelmarkten. Aanvankelijk moest ik me over wat gêne heen zetten, maar toen ik er eenmaal de sport van in zag was ik verslaafd.

In Den Haag, waar ik woon, kun je op je vingers natellen in welke wijken het grof vuil iets oplevert. Jammer genoeg is Den Haag sinds een aantal jaar overgestapt op een afsprakensysteem, waardoor het vroeg opstaan om spannende vuilnis langs te lopen, verleden tijd is. Toch loont het nog altijd om je ogen goed open te houden. Deze zomer scoorden we een prima werkende campingkoelkast, een aantal hele grote plantenpotten voor op het dakterras en een prima opbergkist voor in de moestuin.

Het hele jaar door zijn er overal in het land rommelmarkten waar veel verborgen schatten zijn te vinden. Strategisch snuffelen loont. Mijn ervaring is dat op plekken waar men grote zolders of schuren heeft (dus: niet in de Randstad) het aanbod een stuk interessanter is dan hier in de buurt. Men houdt spullen simpelweg langer in huis voor ze er afstand van doen. Zo heb ik regelmatig leuke designstukken "gescoord": stoeltjes, lampen, vazen. Mijn inrichting is bij elkaar gegrut met vondsten van rommelmarkten en Marktplaats met een (piep)klein snufje Ikea.

Voor kinderkleding slaag ik het best op rommelmarkten in kleinere dorpen. Ik weet niet waar het door komt, maar het aanbod aan leuke (merk)kleding is daar groter. Soms zitten de prijskaartjes er zelfs nog aan. Ook buitenlandse rommelmarkten zijn vaak erg de moeite waard, mits niet al te toeristisch. Op een obscuur marktje in Berlijn heb ik dit voorjaar een prachtige jaren '60 salontafel gekocht voor 25 Euro. Jammer dat het, nadat de roes was weggetrokken, nogal een gedoe bleek om het ding mee naar huis te krijgen.

Soms liggen er op rommelmarkten boeken die er nog prima uit zien. Ik heb me voorgenomen geen boeken voor mezelf meer te kopen, maar als er echte pareltjes bij zitten koop ik ze en zet ik ze thuis meteen op Bol.com, waar ik ze voor meer geld kan verkopen. Dat heeft me in de afgelopen weken al een paar tientjes opgeleverd. Zo loont het ook om bij keramiek en servies te kijken van welke fabrikant het komt. Verzamelaars zijn bijvoorbeeld erg geïnteresseerd in Wedgwood, Flora, en Delftsblauw. De verkoper heeft niet altijd door dat hij voor een paar losse centen afstand doet van een schat. Via Marktplaats is dit heel goed te verkopen!

Professionele handelaren op rommelmarkten pik je er meestal makkelijk tussenuit. Ze hebben een onwaarschijnlijk groot aanbod van één bepaald artikel (vaak DVD's, sieraden, ansichtkaarten, puzzels of elektronica). Maar let ook op de kraampjes waarbij alle spullen heel aantrekkelijk op fluweel, op spiegels of in kleine vitrines staan uitgestald. Dit zijn vaak mensen die in de weekenden rommelmarkten afreizen om hun waar aan te bieden en daar zijn vaak niet de beste deals te maken. Kijk juist bij de rommelige kraampjes waar alles door elkaar ligt en waar dozen vol troep onder de tafel staan.

Onderhandel! Je hoeft zelden de vraagprijs voor een artikel te betalen. Zeker als je meerdere spullen bij één kraam koopt kun je vragen wat de stukken afzonderlijk kosten en zelf een lagere prijs noemen als je alles in één keer meeneemt. Spullen die ik nooit nieuw koop wegens overweldigend aanbod op rommelmarkten: Tupperware, keukenmachines, bakvormen, glazen en vazen.

zelf maken: seitan (vleesvervanger)

Iedereen die weleens (een dagje) vegetarisch eet, kent tofu en tempeh als vleesvervanger. Andere bekende soorten zijn Tivall, Valess of Quorn. De laatste drie soorten bevatten overigens de nodige dierlijke toevoegingen zoals eieren en zijn daardoor niet geschikt voor veganisten. Valess spant in dat opzicht de de kroon: voor de productie van één kilo Valess is maarliefst zes liter melk nodig! Om over de gebruikte legbatterij eieren maar te zwijgen.

Mijn favoriete vleesvervanger is seitan. Het heeft een lekkere structuur en het is erg veelzijdig. Van kebab tot braadworst of sparerib, het is mogelijk met seitan. En het basisrecept voor seitan is niet ingewikkeld maar neemt wel wat tijd in beslag. Daarom maak ik het meestal in het weekend.

Wat heb je nodig?

Een grote kom
1 kilo tarwebloem
1 theelepel zout
water
2 eetlepels gemberpoeder
100 ml. sojasaus (ik heb hier ketjap gebruikt, maar da's een kwestie van smaak)
3 eetlepels tamari (ketjap en tamari kunnen evt. totaal vervangen worden door zoute sojasaus)

1. Mix de bloem en het water. Voeg genoeg water toe om er een soepel deeg van de kunnen kneden (ongeveer 500 ml.)

2. Dompel de deegbal ongeveer 5 uur onder in lauw-warm water

3. Laat het deeg in de kom, en spoel het af met afwisselend koud en warm water. Begin en eindig met koud. Houd dit vol tot het water min of meer helder is en het deeg wat rubber-achtig aanvoelt.

4. Haal het vocht uit de pan en voeg gemberpoeder, sojasaus en tamari toe aan het deeg.

5. Zet het deeg in een pan onder water en breng het aan de kook. Laat het zo'n drie kwartier á een uur koken.

6. Het basisrecept is klaar voor verdere verwerking.

Ik heb altijd wat porties seitan in de diepvries. Wel met wat kookvocht invriezen, anders droogt het uit.

Een een smakelijk recept staat bijvoorbeeld op Every Day Dish maar ik heb het deze week - weinig exotisch - gebruikt in plaats van draadjesvlees in de hachee.

wat is eenvoudig leven?

Ik denk dat eenvoudig leven voor iedereen heel persoonlijk is. Wat het in de meeste gevallen gemeen heeft, is dat het niets te maken heeft met afzien of met jezelf dingen ontzeggen. Eenvoudig leven is vooral: bewust leven. En er is geen "goed" en "fout" bij bewust leven. Het betekent dat je achter de keuze staat die je maakt, dat je er over na hebt gedacht. Het is niet fout om af en toe uit de band te springen. Om af en toe een verre reis te maken of een keer luxe uit eten te gaan. Zolang je het maar doet omdat je het zelf wilt en niet vanuit een soort "keeping up with the Joneses".

In de afgelopen maanden beginnen de losse acties en gedachten die voor mij invulling geven aan eenvoudig te leven, met elkaar een soort lappendeken te vormen. Mijn persoonlijke geboden voor een eenvoudig/bewust leven:

- Consumeer bewust. Vraag je bij iedere aanschaf af of je het écht nodig hebt, of je er gelukkiger van wordt, of je er een ander niet mogelijk kwaad mee doet. Geef zo min mogelijk geld uit. Zie shoppen niet als hobby of tijdverdrijf, maar puur als noodzakelijke aanvulling van de voorraden.

- Gooi niets zomaar weg. Kijk of iets gerepareerd kan worden, of een ander er blij van wordt en indien niet: scheid je afval. Organisch op de composthoop (of in mijn geval: de bokashibak), plastic in de plasticbak, kleding naar het Leger des Heils, batterijen en apparaten naar het inzamelpunt.

- Kweek voor zover mogelijk je eigen groenten. Zelfs op een balkon kan al een tomatenplantje staan, aardappelen groeien goed in een speciekuip, sla en kruiden groeien in een eenvoudige oude wasteil. Eet verder lokaal, biologisch en zoveel mogelijk plantaardig.

- Wees vriendelijk, gul en attent. Je staat versteld hoe je daardoor verandert én hoeveel je ervoor terug krijgt.

- Neem tijd voor contemplatie; of dat nou is door middel van meditatie, wandelen, yoga of breien. Je leven wordt zoveel rijker als je af en toe volledig bewust bent van het hier en nu.

- Houd je huis netjes en schoon. Je huis is je veilige haven waar je jezelf kunt zijn. Houd alleen de spullen waar je je graag mee omgeeft en schenk de rest aan anderen.

- Wees eerlijk tegen jezelf. Doe geen dingen die niet goed voelen of waar je op voorhand van weet dat je er later spijt van krijgt.

- Wees zo zuinig mogelijk met elektriciteit, gas en water.

- Praat met je kinderen over je leefwijze en de keuzes die je maakt. De aarde is van hen. Als je kinderen leren om de kleine dingen in het leven te waarderen is dat een groot goed.

Mijn eerste jaar bewuste eenvoud zit er op. Deze week een jaar geleden begon ik met een nieuwe baan, met veel minder stress en veel minder salaris. Maar de balans opmakend heb ik meer gekregen dan ingeleverd: Ik werk in de branche waar mijn hart ligt. Als ik thuis ben, ben ik thuis, met mijn lijf én met mijn hoofd. De rust heeft me inzicht gebracht in waar ik sta en waar ik naar toe wil. Het lijstje hierboven is nog bescheiden qua omvang en niet alles wordt even consequent nageleefd, maar als ik het vergelijk met hoe we als gezin een jaar geleden leefden, ben ik dik tevreden.

kunstmatige toevoegingen

Mijn 7-jarige neefje is overgevoelig voor veel kunstmatige toevoegingen in voeding. Reden voor mijn schoonzusje om etiketten grondig te bestuderen en stad en land af te rijden om al haar proviand bij de kweker en de boer in te kopen. Door haar zoektocht naar additiefloze alternatieven ben ik me ook wat bewuster geworden van de zogenaamde E-nummers in mijn voeding.

Voorop gesteld: er zijn goede en minder goede E-nummers. Dus bij het lezen van verpakkingen met veel E-nummers concluderen dat het "dus" slecht is, is (helaas) te kort door de bocht. Maar bij het ontbreken van E-nummers in de ingrediëntenlijst concluderen dat het "dus" een product zonder additieven is, helaas ook. Het is niet verplicht om een E-nummer als zodanig te vermelden; in plaats daarvan wordt dan de soortnaam (bijvoorbeeld: Azorubine) gebruikt.

Soms is het toevoegen van een E-nummer aan een product minder schadelijk dan het weglaten er van. Een voorbeeld daarvan is Nitriet (E250), dat de botulismebacterie in vlees bestrijdt en ook in biologisch vlees wordt toegepast (alhoewel dat niet onomstreden is).

Op het internet doen verschillende lijstjes met potentieel kwalijke E-nummers de ronde, niet allen even wetenschappelijk gevalideerd. Het Voedingscentrum hanteert 4 categorieën, waarbij duidelijk wordt gesteld dat in Nederland geen additieven worden gebruikt die bewezen kankerverwekkend zijn. Er zijn echter wel twee categorieën die ik persoonlijk liever mijd:
1. Niet in te delen (niet-aantoonbaar kankerverwekkend of niet-kankerverwekkend)
en
2. Onvoldoende bewijs dat het kankerverwekkend is bij de mens.
Het gaat in het eerste geval om een anti-oxidant (E320, BHA) en een emulgator (E407, carrageen) en in het tweede geval om een (klein) aantal kleur- en zoetstoffen, waaronder de bekende saccharine (E954).

Andere lijsten gaan een stuk verder. Zo bestaan er E-nummers die in Europa regulier gebruikt worden, maar die in Amerika verboden zijn vanwege (vermeende) schadelijke effecten op de gezondheid. Ook bestaan er additieven die - informeel - gelinkt worden aan diverse allergieën, aan Alzheimer, of aan autisme en ADHD.

Ik vind het lastig om hier stelling over in te nemen. Enerzijds ben ik nuchter genoeg om te beseffen dat zonder toevoegingen ons eten er veel minder aantrekkelijk uit zou zien en een stuk korter houdbaar zou zijn. Anderzijds zie ik hoe mijn neefje is opgeknapt op een dieet dat arm is aan "slechte" additieven. Natuurlijk bevatten onze voedingsmiddelen maar zeer kleine hoeveelheden, maar in hoeverre stapelt dat op als je heel veel kleine beetjes binnen krijgt?

Ik ben geen wetenschapper, ik moet het hebben van mijn 'gut feeling'. En dat zegt: hoe het ook zit met die E-nummers, de gezondste optie is om je potje - waar mogelijk - vanaf de basis zelf te koken. Hoe verslingerd ik ook ben aan mijn vrienden van Knorr, Honig en Conimex.



Met deze site kun je een overzicht van "verdachte" E-nummers op creditcardformaat uitprinten.

gratis uitgaanstip

Ik heb al eens eerder opgebiecht dat ik dol ben op open dagen.

De open dag van de Rechtspraak aanstaande zaterdag, 7 november, belooft een heel interessante te worden! Het wordt op heel veel plekken in Nederland georganiseerd, bij rechtbanken en gerechtshoven. En er is een erg gevarieerd programma, ook voor vrij jonge kinderen.

hamsteren

Op Amerikaanse sites over zuinig leven, tref je regelmatig jubelverhalen over "stockpiling", ofwel: hamsteren. Door veelgebruikte artikelen in grote hoeveelheden in de aanbieding aan te schaffen bespaar je geld en ritjes naar de supermarkt. Door minder naar de supermarkt te gaan verstook je minder benzine en kom je niet in de verleiding tot impulsaankopen. Dat klinkt allemaal heel zinnig.

Mijn eerdere pogingen tot hamsteren zijn echter jammerlijk mislukt. Vooral bij de Makro betrap ik mezelf erop al mijn relativeringsvermogen te verliezen en los te gaan op grote verpakkingen shampoo, conditioner en tandpasta. Ik heb ooit bij wijze van prijsknaller zoveel tampons gekocht dat ik tot ver na mijn menopauze voorzien ben. Bij het uitruimen van mijn keukenkastjes kwam ik diverse artikelen tegen die meer dan twee jaar over de houdbaarheidsdatum waren. Tja, hoeveel cocktailsaus en lychees op siroop kan een mens eten in twee jaar tijd?

Door schade en schande wijs geworden pak ik het tegenwoordig anders aan. De geboden voor hamsteren:

- Let op scherpe aanbiedingen en wees niet al te merktrouw. Daarmee kun je een hoop geld uitsparen. Blijf wel kritisch of het producten betreft die je zeker verwacht te op te maken.

- Houd een lijst bij van producten die je heel vaak gebruikt. Wij gebruiken bijvoorbeeld een pot tomatensaus per week, een grote verpakking aardappelpuree, één pak zilvervliesrijst en één pak volkorenpasta. Zodra er een goede aanbieding is koop ik een voorraad voor twee maanden (dus: 8 pakken rijst, etc.). Plak een lijst aan de binnenkant van de kastdeur of op de deur van de diepvries, zodat je weet wat je in huis hebt. Streep het af zodra je een verpakking hebt verbruikt.

- Let op de houdbaarheidsdatum! Supermarkten zijn vaak geneigd de artikelen met de kortste houdbaarheidsdatum vooraan in het schap te zetten. Een stukje naar achter op het schap zoeken loont meestal.

- Verzamel goed sluitbare potten en bakjes om de aangebroken voorraden in te bewaren. Veel spullen blijven langer goed in een afgesloten blik of doos. Ik heb o.a. potten voor pasta, meel, havermout, rijst, bonen, couscous en pijnboompitten. Lege ijsbakken zijn hiervoor heel geschikt. Voor grotere voorraden gebruik ik weleens afsluitbare emmers waar ooit mayonaise in heeft gezeten. Plak op de pot, bak of emmer een plakker met daarop de inhoud en de houdbaarheidsdatum.

- Laat je niet ontmoedigen door weinig bergruimte. Ik woon niet bepaald in een kasteel, dus onze voorraden zijn verdeeld over verschillende plekken, waaronder de meterkast, een kledingkast en een la onder het bed. Wees vindingrijk, maarrrrr....: onthoud waar je alles gelaten hebt, houd ook daar eventueel een lijstje van bij.

- Er valt veel te besparen op de wat luxere artikelen als koffie, wijn, kaas en chocola.



Naschrift: dit is niet mijn voorraadkast. Ik heb overwogen er een foto van mijn eigen voorraadkast bij te doen, maar dat is niet echt een visitekaartje.

aanbiedingen vergelijken

Pas ontdekt en nu al geld mee uitgespaard: Yenom.nl (omgekeerde voor money).

Per categorie (bijvoorbeeld vlees/vis/vegetarisch of: brood/koek/snoep/snacks) staat aangegeven welke actuele aanbiedingen er zijn in de verschillende bekende supermarkten.

Voorzien van een zoekfunctie voor als je een specifiek artikel zoekt én de mogelijkheid om de topaanbiedingen in een digitale nieuwsbrief te ontvangen. Zelfs met een Nee/Nee-sticker op de brievenbus zijn de verschillende aanbiedingen dus makkelijk te vergelijken!

(en nee, ik heb geen aandelen in Yenom, ik word alleen erg blij als ik iets ontdek wat me in één klap een hoop werk bespaart!)

innerlijke drukte

Eigenlijk leef ik al jaren in de zesde versnelling. Ik heb mezelf getraind om veel dingen tegelijk te doen en als ik heel eerlijk ben: het geeft me een kick om te voelen dat ik alle bordjes draaiende weet te houden.

Ik volg het nieuws terwijl ik kook, ik lees mijn stukken terwijl ik de kinderen op woensdagmiddag op de tennis- of ijsbaan heb gezet, ik behandel mijn mail terwijl ik wat telefoontjes pleeg, ik regel kadootjes, afspraken met de orthodontist of kinderfysio tussen de bedrijven door. En als 's avonds de maaltijd op is, de kinderen zijn overhoord en eindelijk in bed liggen, stort ik neer op de bank en kan weinig anders doen dan domme tv-series kijken. Als de telefoon gaat neem ik regelmatig niet op omdat ik te moe ben om nog te praten.

Mijn ongeluk in juli betekende in eerste instantie dat ik niks meer zelf kon doen. Van douchen tot koken; overal had ik hulp voor nodig. Dat was - op z'n zachtst gezegd - even terugschakelen. Het huishouden werd door het gezin overgenomen, mijn werk door collega's en de moestuin afwisselend door een vriendin en door mijn vader. Voor mij bleef weinig anders over dan rusten en revalideren.

Al snel ging iedereen weer over tot de orde van de dag en ik voelde me steeds kleiner en onbelangrijker worden: het werk liep zonder al teveel problemen door, evenals het huishouden. Geen enkel bordje sneuvelde, de mailtjes van vrienden en collega's werden steeds schaarser, mijn (andere) weblog - die ik niet meer kon bijhouden omdat typen lastig was - werd niet meer bezocht. Het voelde alsof ik langzaam aan het verdwijnen was. En dat was behoorlijk deprimerend.

Ik besefte op dat moment dat ik de keuze had om me in dat gevoel weg te laten glijden of om de uitwerking die deze periode had op mijn psychische gesteldheid te analyseren. Ik koos, uit zelfbehoud, voor het laatste.

Met een zekere afstand kon ik zien dat mijn ego het kennelijk nodig heeft om zich onmisbaar en belangrijk te voelen. Het zorgt ervoor dat elke minuut van de dag gevuld is, zodat ik met recht "druk, druk, druk" kan antwoorden als iemand me vraagt hoe het met me gaat. Met als gevolg dat ik, eigenlijk al zolang ik me herinner, haast heb. Zelfs als daar geen aanwijsbare reden voor is: ik erger me in de rij bij de kassa, in de file, als ik iets niet meteen kan vinden. En waarom?

Door een paar maanden noodgedwongen minder te kunnen voelde ik, na een kleine crisis, de rust die onder dat dominante "egolaagje" aanwezig bleek, tevoorschijn komen. Wat een weldaad! Mijn versie twee-punt-nul bleek al die tijd al onder dat schreeuwerige ego-schilletje te zitten!

Nu sta ik op het punt dat ik steeds meer dingen zelf op kan pakken. Ik ga weer meer uren werken en ook in het huishouden neem ik langzamerhand weer mijn aandeel over. En nu is de uitdaging om mijn kersverse inzicht vast te houden en niet opnieuw in de valkuil van extreem multitasken te trappen.

Daarom neem ik me voor om deze maand alles wat ik doe met aandacht te doen. Niet gehaast, geen twee dingen tegelijk, en met mijn gedachten met precies daar waar ik mee bezig ben.
Ik probeer op die manier voortaan niet meer in de zesde maar in - pak 'm beet - de tweede versnelling te leven. En daardoor voortaan een stuk meer te genieten van het uitzicht.

inspiratie

...stel je nou toch eens voor dat je zó zou kunnen leven!

Met ons Hollandse klimaat en ons beperkte woonoppervlak misschien niet helemaal haalbaar, maar een combinatie van zelfvoorzienend zijn en (minder) werken moet toch mogelijk zijn?

zelf maken: kastanje puree

Een herfstige zondagochtend, een grote berg tamme kastanjes, een nog steeds ietwat grieperig hoofd. Deze ochtend leent zich prima om met mijn zoon de kastanjes om te toveren in een lekkere kastanjepuree (of sjieker: crème de marrons).

1. Sorteer de tamme kastanjes (vooral als er, zoals in ons geval, een paar eikels en wilde kastanjes tussen zitten. Die zijn niet lekker!)


2. Zet met een scherp mesje een kruisje in de schil van de kastanjes.


3. Een deel van de kastanjes wordt gepoft in een braadpan met deksel (20 minuten op een laag vuur) om meteen op te kunnen snoepen.


4. De rest van de kastanjes ongeveer 8 á 10 minuten laten koken


5. Pel de kastanjes door de harde buitenschil te verwijderen. Om een mooie, lichte kastanjepuree te krijgen ook de bruine binnenschil verwijderen. Ik ben daar te lui voor en laat de schil voor een deel zitten.

de gepofte kastanjes:


de gekookte kastanjes:


de gepelde kastanjes:


6. Meng 500 gram gekookte en gepelde kastanjes met ongeveer 100 ml room (in mijn geval: sojaroom) en 100 gram suiker (in mijn geval: rietsuiker) en een theelepeltje vanille-essence. Breng dit al roerend op een laag vuur aan de kook en laat 25 minuten pruttelen.


7. Pureer het mengsel met de hand of met een staafmixer, laat afkoelen et voilá: heerlijke crème de marrons voor bij yoghurt of ijs!