inzicht

Zo aan het eind van het jaar word je aan alle kanten om de oren geslagen met jaaroverzichten. Wat waren de centrale thema's en grote nieuwsfeiten in 2012 en wat vonden we daarvan? Volgens de media was 2012 vooral een jaar om snel te vergeten. Een jaar van crisis, werkeloosheid, ellende en het door de Maya's aangekondigde einde der tijden. Al met al geen vrolijk beeld.

Ik trof vanmiddag een citaat van Rudolf Steiner over crisis als overgangskenmerk die in mijn hoofd is blijven plakken:

"Wij leven in een overgangstijd. Weliswaar is iedere tijd een overgangstijd, maar het komt er op aan om te zien wat er in overgang verkeert. In onze tijd is er iets belangrijks in overgang, iets dat de mens diep in zijn innerlijk beroert, dat van groot innerlijk belang is.

Wanneer men met bewustzijn volgt wat het zogenaamd gevormde deel van de beschaafde wereld de afgelopen decennia heeft gedaan, dan komt men tot het uiterst treurige beeld van de mensheid die in slaap verkeert. Dat is niet bedoeld als kritiek, ook niet als impuls tot pessimisme, maar is bedoeld om krachten te kweken die de mens in staat stellen om in elk geval voor elkaar te krijgen wat nu voorlopig het allerbelangrijkste is: inzicht, werkelijk inzicht te verwerven. In deze tijd moeten we tot inzicht komen en illusies achter ons laten.

Vraag daarom niet: ‘wat moet ik doen, of wat moeten die en die doen?’ – Dat zijn misplaatste vragen. Hoe kom ik tot inzicht in de tegenwoordige verhoudingen, dát is een belangrijke vraag! Wanneer er voldoende inzicht leeft, dan zal gebeuren wat gebeuren moet. Wanneer het juiste inzicht in voldoende mate leeft, dan zal zich ook zeker datgene ontwikkelen wat ontwikkeld moet worden. We zullen met veel van het bestaande moeten breken. Wij zullen moeten beseffen dat de uiterlijke gebeurtenissen werkelijk niets anders zijn dan symptomen voor een innerlijke, in het bovenzinnelijke gebied liggend ontwikkelingsverloop waarvan niet alleen het historische leven maar ook ieder mens met zijn hele menselijke zijn, deel van uitmaakt.”
(Rudolf Steiner, 1 november 1918)

Die Maya's waren misschien zo gek nog niet. Hoe mooi zou het zijn als het einde van een kalender niet het einde der tijden maar het einde van het oude denken en een tijd van nieuw bewustzijn aankondigt? De crisis waarin we ons bevinden is meer-dimensionaal en gaat dieper dan alleen financieel: de wereld zoals we die kenden brokkelt langzaam. Olie raakt op, banken en verzekeraars blijken niet zo betrouwbaar als we altijd dachten, we worden met zijn allen dikker en zieker, we leven individualistischer dan ooit met doppen in onze oren en een smartphone voor ons hoofd en het populisme viert hoogtij.

Maar voor u droevig afhaakt door zoveel narigheid: ik ben een optimistisch mens en volgens mij zijn de eerste tekenen van inzicht en een nieuwe bewustwording al duidelijk aanwezig. Steeds meer initiatieven maken duidelijk dat er weer meer ruimte komt voor verbondenheid en wij-cultuur in plaats van het individualisme waar we de afgelopen decennia in gerold zijn. Collega-consuminderaars hebben al ontdekt dat een economie waarin zelf maken, ruilen en delen het uitgangspunt is veel meer voldoening blijkt te geven dan ongebreideld consumeren. Er ontstaan fysieke en virtuele netwerken waarin kennis, informatie maar ook idealistische initiatieven gedeeld en uitgevoerd worden. De blogcommunity is voor mij één van de mooiste voorbeelden van hoe onbekenden elkaar kunnen ondersteunen, inspireren en helpen.

Maar de eerste tekenen van nieuwe, optimistische tijden gaan verder dan dat. Mensen stellen hun huis open voor onbekenden om ze een slaapplaats te bieden of om gezamenlijk te mediteren. Crowdfunding helpt starters met mooie groene initiatieven op weg, daar waar banken niet thuis geven.Via internet worden gratis kwaliteitscursussen door diverse universiteiten aangeboden waarbij de deelnemers met elkaar een erg inpirerend netwerk vormen. Maar ook heeft een omvangrijke groep jongeren zich verenigd om de politiek te verjongen en hervormingen in gang te zetten.

Ik geloof niet dat problemen op hetzelfde niveau kunnen worden opgelost als waarop ze gecreëerd zijn. Gewoonweg weer meer spullen gaan kopen en bezuinigen op alles dat staat voor beschaving - zorg voor zwakkeren in de samenleving, cultuur, dierenwelzijn - gaat geen passend antwoord zijn op het web aan crises (maatschappelijk, milieu, politiek en spiritueel) waar we in verstrikt zitten. We hebben behoefte aan nieuwe verhalen die ons verbinden, aan ideologieën die niet verstikken, maar een moreel kompas bieden waar we op kunnen varen. Dat begint, zoals Steiner in bovenstaand citaat aangeeft, bij inzicht. En inzicht leidt er toe dat we, bewust of onbewust, beseffen wat we moeten ontwikkelen om er uit te komen. Dat gaat misschien niet met één big bang van inzicht aan het einde van een Mayakalender, maar met een heleboel individuele mini-bangetjes die met elkaar één patchwork deken van nieuw bewustzijn en daarbij passend handelen gaan creëren.

Iedereen een mooi, warm en optimistisch 2013!

reset

Ik signaleerde het eigenlijk pas toen ik afgelopen vrijdag voor het eerst sinds weken - maanden - opeens een dagje niets speciaals om handen had. Ik wist me eigenlijk niet goed raad met het gevoel dat ik weer eens tijd voor mezelf had. Met een druk hoofd en een sluimerend schuldgevoel probeerde ik te bedenken wat ik ook alweer allemaal vooruit geschoven had op mijn to do lijstje naar rustiger tijden.

De afgelopen weken zijn druk geweest. Bizar druk. Met dingen die allemaal belangrijk en/of prettig zijn, maar die weinig met mij te maken hebben. Lange dagen op het werk, begonnen met een cursus, het oprichten van een nieuw bedrijfje en een fors aantal avondverplichtingen resulteerden in een vermoeidheid die eigenlijk al weken als een deken over me heen hangt en een koortslip die maar niet wil genezen. Op zich zou dat genoeg moeten zijn voor een wakeup call, maar pas het feit dat ik afgelopen vrijdag ontredderd op de bank zat omdat ik niet meer wist wat ik ook alweer zelf leuk vond om te doen opende mijn ogen: het is tijd voor een harde reset.

Hoe kan het dat ik niet meer zelf kook maar regelmatig grijp naar prefab soep met een broodje als avondeten, dat ik zelden fotografeer of schrijf, waar ik normaal zoveel plezier aan beleef? Ik kom momenteel bijna niet buiten; ik vertrek van huis als het nog donker is en kom terug als het opnieuw donker is. Kortom: hoe heb ik in een paar maanden onbewust zo af kunnen drijven van mijn bewust gekozen levensstijl?

Vandaag heb ik eens de tijd genomen om dat voor mezelf te analyseren. Er zijn volgens mij twee belangrijke oorzaken: ik heb in de drukte mijzelf op de laatste plaats gesteld. Om dingen georganiseerd en geregeld te krijgen heb ik meer uren in een dag nodig dan er beschikbaar zijn en dat gaat ten koste van mij-tijd. De tijd die over is, heb ik hard nodig om bij te slapen om fysiek op de been te blijven en daarmee is er geen moment waarop ik ook creatief of spiritueel de batterij kan vullen. Dat holt uit, op den duur.

De tweede oorzaak is dat ik onbewust uit mijn lijf richting mijn hoofd ben verhuisd. Ik heb bij drukte de neiging om in mijn hoofd te gaan wonen en mijn lijf als een soort taxi te gebruiken die dat hoofd overal naartoe brengt. Rugpijn en andere fysieke signalen worden stelselmatig genegeerd, want dat hoofd moet op tijd bezorgd worden op het werk, bij de ouderavond of op die afspraak en daar optima forma presteren. Yoga is er niet van gekomen in de afgelopen maanden, evenmin als lopen of enige andere vorm van beweging. Mijn lijf begint daar hard tegen te protesteren door iedere ochtend om vijf uur van zich te laten horen door een stevige rugpijn die het vrijwel onmogelijk maakt in bed te blijven liggen.

Zo zie je maar, madame Bewuste Eenvoud raakt in tijden waarin zij wat minder bewust leeft zomaar flink van het pad van haar zelf zo gepredikte levensstijl. Tijd voor Eerste Hulp Bij Onbewustheid, of - zoals ik met mijn laptop weleens pleeg te doen als die vast loopt - voor een harde reset. Hoe ziet die reset of EHBO er in mijn geval uit?

1. Mezelf op de eerste plaats zetten: de moet-agenda wordt per direct vervangen door een wil-agenda en het avondprogramma wordt voor de hele week gecancelled
2. Gezond koken en eten met veel verse ingrediënten
3. Yoga en contemplatie (of dat nou door meditatie of lopen is) krijgen prioriteit boven alle andere afspraken

Hier ben ik vandaag mee begonnen en het zal blijken of mijn oververhitte hoofd genoegen neemt met deze plotselinge omschakeling. En of deze maatregelen volstaan om het ritme van mijn zo gekoesterde eenvoudige manier van leven weer terug te krijgen.

vitamine i

Met alle nieuwsberichten over oorlog, onderdrukking, crisis en allerhande tragedies zou je bijna gaan denken dat er alleen maar slechte mensen bestaan.Vooral in de tijd dat de blaadjes van de bomen vallen kan dat soort berichtgeving erg bij me binnen komen en me soms zelfs een beetje uit het lood slaan. Ik wil mijn ogen niet sluiten voor slechte dingen die in de wereld gebeuren, maar het kan toch niet de bedoeling zijn dat de wereld zo eenzijdig belicht wordt? Je zou bijna het idee kunnen krijgen dat negativiteit en het kwaad de boventoon voeren, terwijl er ook zoveel mooie en hoopgevende dingen gebeuren. Het is soms alleen even zoeken.

Om weerstand op te bouwen tegen die negativiteit organiseer ik stevige tegenkracht; ik noem dat voor mezelf vitamine i, waarbij de i staat voor inspiratie. Het leek me aardig om er hier een keer iets over te schrijven.

Mijn top 5 van vitamine i in willekeurige volgorde:

1. foto's bekijken die onderstrepen dat er wel degelijk positieve dingen gebeuren in de wereld
2. luisteren naar sprekers die een inspirerend verhaal vertellen. Mijn meest favoriete op dit moment zijn Brené Brown  en Neil Pasricha
3. mezelf nuttig maken voor een ander zonder er iets voor terug te willen of te verwachten. En zien hoeveel anderen dat ook met veel overgave doen.
4. metta beoefenen of regelmatig een actie kiezen uit de Random Acts of Kindness beweging
5. mijn maandelijkse verse Ode (vanaf 2013: The Optimist), die mij inspireert met alle hoopgevende initiatieven en bewegingen die er wereldwijd bestaan

Ik wil me wel degelijk bewust blijven van de minder mooie dingen die er gebeuren op deze wereld. Er is echter niemand mee geholpen als ik daardoor bij de pakken neer ga zitten. Ik wil met compassie leven, niet met medelijden. En dat lukt me vooral als ik dagelijks een stevige portie vitamine i tot me neem.

Doen jullie ook aan vitamine i? En zo ja, hoe ziet dat er voor jou uit?

stilte in beeld

stilte

Op vakanties in het buitenland kan ik soms ontroerd raken door de allesomvattende stilte. Als geboren en getogen randstedeling heb ik weinig ervaring met totale stilte. Als het stil is valt het eigenlijk pas op wat een herrie het in je hoofd is. Maar na enige tijd in een stille omgeving leer je vanzelf je eigen gedachten te temmen. Je leert dat jij niet je gedachten bent; achter al die gedachten, oordelen en labels zit een diepere laag en daar blijkt je échte kern te zitten. Die schreeuwer, dat is je ego die er alles aan probeert te doen om je bij die kern weg te houden. Vermoeiend typje, dat ego.

Tijdens mijn yogaopleiding heb ik leren mediteren. Voor sommigen klinkt dat zweverig, maar ik heb gemerkt dat het in de praktijk een ongelofelijk nuchtere vaardigheid is. Zoals je in de sportschool je spieren of je uithoudingsvermogen traint, train je tijdens meditatie je te concentreren op het "niets". Na behoorlijk wat frustrerende oefeningen waarin je de bedoeling van meditatie maar niet lijkt te vatten heb je hem soms opeens te pakken, al is het maar een fractie van een seconde. En vanaf het moment dat je deze mate van concentratie weet te vinden, heb je een belangrijk instrument op momenten dat je leven hectisch of de wereld overweldigend is. En die stilte die heb je voortaan altijd bij je, ook al is het soms even zoeken waar hij zit.

Ik heb er een gewoonte van gemaakt om de stilte ieder jaar een keer actief op te zoeken. Op dit moment is mijn leven zo druk dat ik snak naar een paar dagen contemplatie. Daarom ga ik de komende dagen helemaal in mijn eentje op stilteretraite, in een klooster op een mooie plek in de Brabantse natuur. Dagen die in het teken staan van zwijgen, meditatie, yoga en wandelen in de natuur. Voor sommigen is dat misschien een schrikbeeld, maar ik kijk er al weken naar uit. Het klinkt misschien weinig boeddhistisch, maar het voelt vooraf altijd alsof ik met mijn ego de ring in ga om eens goed de confrontatie aan te gaan. En de ervaring leert dat het aanvankelijk ook echt een stevig gevecht is met alle emoties van dien. Maar vervolgens lijkt mijn ego zich altijd langzaam terug te trekken en kom ik, alsof ik een ui afpel, iedere keer een laagje dichter bij wie ik écht ben.

revolutie van onderop

Via Uitzending Gemist bekeek ik een aflevering van Tegenlicht. Het ging dit keer over kleinschalige initiatieven van burgers waarmee ze minder afhankelijk worden van de overheid of van grote maatschappijen; voor degenen die hier wel vaker meelezen is het geen verrassing dat ik op het puntje van mijn stoel heb gezeten.

Schaalvergroting is een rode draad van de afgelopen, pak 'm beet, twee decennia. Kleine bedrijfjes worden, als ze niet rap groeien, verstoten door de grote jongens; groei is bijna een synoniem voor succes geworden. We leven in een economie van meer, groter, duurder. Om al die groei behapbaar te houden wordt dienstverlening vergaand gestandaardiseerd en worden callcentra ingehuurd om klanten te woord te staan. De wereld juridiseert in een rap tempo: eindeloze algemene voorwaarden of omvangrijke koopovereenkomsten zorgen ervoor dat bedrijven sterk staan in hun "strijd" tegen de consument. En als consument doen we zelden meer zaken met een mens, maar vaker met een anonieme vertegenwoordiger van een logge, onpersoonlijke organisatie. Dat we steeds individualistischer worden, dat we dankzij al die ongecontroleerde groei gestaag grondstoffen uitputten en dat we ons als consument steeds meer moeten wapenen tegen het juridische overwicht van de grote marktpartijen is een bijna onafwendbare bijwerking.

In de documentaire van Tegenlicht worden voorbeelden gegeven van zelforganisaties die met elkaar in zee gaan om onafhankelijk te worden van multinationals en andere machtige instanties. Het laat kleine groepen mensen zien die ervoor kiezen te transformeren van consument naar producent, die zich verenigen om samen duurzame energie op te wekken, of die zich aansluiten bij een zogenaamd broodfonds, gebaseerd op solidariteit en vertrouwen. Dat soort initiatieven zijn voedsel voor mijn ziel en bieden tegenwicht aan winst en wantrouwen wat op dit moment vaak het uitgangspunt lijkt. 

Vanuit de gedachte "verbeter de wereld, begin bij jezelf" ben ik een warm voorstander van zelforganisatie. Kleinschalige initiatieven die gebaseerd zijn op gemeenschapszin, duurzaamheid en vertrouwen zijn in mijn optiek veel kansrijker én duurzamer dan systemen gebouwd op wantrouwen, contracten en boetesystemen. Bovendien draagt gezamenlijkheid volgens mij in sterke mate bij aan het gevoel van welvaart. De huidige maatstaf van welvaart, het BNP, lijkt eenzijdig en achterhaald.

En ja, dan loop je als welwillend groepje mensen het risico dat er een keer een rotte appel tussen zit. Zou je om die reden maar helemaal niet moeten beginnen? Dan geef je de rotte appels van deze wereld volgens mij onevenredig veel macht. Ik geloof in menselijk contact, in onze directe omgeving als perfecte schaal om kleine maar zichtbare veranderingen teweeg te brengen. En wat hebben we nou helemaal te verliezen? Couchsurfing, participeren in lokale ruilkringen, het delen van gereedschappen of vervoersmiddelen; ik denk dat de revolutie voor een meer duurzame en minder onpersoonlijke samenleving echt van onderop moet komen door stoïcijns uit te blijven gaan van solidariteit en vertrouwen.

Zo. Dat wilde ik even kwijt.

herfsttuin

Een heerlijke zonnige middag in de tuin, wat een kadootje! Je ziet en ruikt dat de herfst in aantocht is, maar tegelijkertijd is de tuin nog weelderig en groen. In onze wijk is veel bestrating en weinig groen. Ik kies er dus bewust voor om de boel niet al te strak te organiseren, om zo een veilig toevluchtsoord te zijn voor vogels en insecten. En dat ik niet al te georganiseerd van aard ben laat ik dan maar even buiten beschouwing.

De aardappelbakken heb ik ingezaaid met winterrogge; een groenbemester die ervoor gaat zorgen dat ik de bakken volgend jaar zonder problemen opnieuw kan gebruiken zonder ze helemaal van nieuwe aarde te voorzien. Verder heb ik wat winterpostelein ingezaaid tussen de tuintegels, nu ik officieel het laatste maaltje raapsteel heb verwerkt. Winteruien en knoflook zijn her en der door de tuin geplant, zodat ik aan het begin van volgend seizoen alvast een nieuwe voorraad heb. Ik ben niet al te grondig geweest met wieden, want mijn gevederde vriendinnen krijgen deze week eindelijk de langverwachte puppyren, waarmee ik ze als wandelende wiedmachines door de tuin kan verplaatsen.

Kip Nugget is niet nieuwsgierig , maar houdt alles wel goed in de gaten. Zeker als we aan haar plantenbakken zitten.

Tussen het weelderige groen stonden nog wat bollen knoflook. Voor we deze naar binnen halen mogen ze nog even naast de augurkenplant in de zon blijven drogen.

Deze tomaatjes gaan niet meer rijpen vermoed ik. Op zoek dan maar naar een lekker recept voor groene tomaten. Tot ik iets gevonden heb dat mijn goedkeuring kan wegdragen mogen ze nog even aan hun takje blijven hangen.

Tomaat en lavendel groeien naast elkaar in een plantvak op de zuidmuur....



...en trekken nog volop vliegverkeer.

Maar ook de herfstige, niet-gevleugelde collega is alweer actief.

Een niet-ingewijde zou dit hoekje chaotisch noemen. Ik noem het "natuurlijk" ;)

dilemma's

Ik ben inmiddels alweer een tijdje zelfstandig ondernemer. De vrijheid en de eigen verantwoordelijkheid bevallen me prima. Ik ben wel een "veilige" ondernemer: ik heb geen grote investeringen hoeven doen waardoor ik mijn risico's redelijk beperk, ik ben keurig verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid (duur!) en ik spaar keurig voor mijn pensioen en voor periodes van financiële tegenslag. Naast wat elektronica, representatie, vakliteratuur en kantoorartikelen geef ik maar weinig uit aan mijn bedrijfje en bij wat ik wel uitgeef let ik erg op de kleintjes.

Maar nu doet zich een dilemma voor. Voor mijn werk ben ik afhankelijk van mijn auto. Ik rijd al jaren in hetzelfde autootje, maar de jaren beginnen te tellen en mijn afstanden nemen toe. Omdat de auto op LPG rijdt die ik vervolgens weer compenseer, is het weliswaar geen supergroene oplossing, maar het is minder schadelijk dan diesel of benzine. Maar, eerlijk is eerlijk, over de snelweg is met mijn auto niet de meest comfortabele ervaring en de veiligheid is in nieuwere auto's een stuk beter gewaarborgd.

Door een samenloop van fiscale voordelen en milieupremies is het op dit moment voor ondernemers erg aantrekkelijk om een fonkelnieuwe elektrische auto te kopen. Sterker nog; door zakelijk in zo'n auto te gaan rijden ben ik in mijn situatie in een aantal opzichten voordeliger uit. Maar ergens knaagt het. Ja, het is een groene auto, maar weegt groen rijden op tegen de milieu-aanslag die het produceren van zo'n atuo betekent? Is het al met al niet gewoon "groener" om mijn huidige auto op te rijden tot hij echt niet meer te repareren is? Zou ik ooit bereid zijn geweest om zo'n decadente investering te doen als er geen positieve prikkels vanuit de overheid waren geweest? Eén ding staat voor mij vast: de aanschaf van een nieuwe auto was dan überhaupt niet in me opgekomen.

Ik ben dus er niet uit. Ik vind het een goede zaak dat de overheid stimuleert dat er milieubewuste keuzes worden gemaakt. Maar als deze stimuleringsmaatregel betekent dat een prima auto vervroegd wordt afgedankt om plaats te maken voor een state-of-the art nieuw exemplaar, dan schiet het zijn doel ergens toch voorbij? Of zie ik iets over het hoofd?

Een soortgelijk dilemma heb ik als het gaat om de fiscale regels die huizenbezit voor een brede groep toegankelijk maken. Een prima uitgangspunt wat mij betreft, maar wel een die me voor een morele keuze stelt. Op dit moment heb ik mijn hypotheek voor een groot deel afgelost, als onderdeel van mijn wens om financieel zo onafhankelijk mogelijk te zijn. Het punt is daarmee bereikt dat ik, als ik verder aflos, mezelf fiscaal in de vingers snijd. Kort en goed: meer aflossen kost me geld.

Af en toe heb ik het gevoel dat goedbedoelde prikkels lang niet altijd uitpakken zoals ze bedoeld zijn. De keuze of ik mijn hypotheek helemaal zal aflossen en mijn verlies zal nemen heb ik nog een tijdje voor me uit geschoven in afwachting van de politieke ontwikkelingen. En ik moet er nog flink wat nachtjes over slapen voor ik de knoop doorhak of er een nieuwe, groene auto voor mijn deur gaat komen. Wat zouden jullie adviseren?

tuinseizoen

Vorig jaar had mijn tuin nog overwegend de kenmerken van een siertuin. Dit jaar heb ik voor het eerst groenten en kruiden de hoofdrol gegeven, niet alleen in mijn tuin, maar ook in de vierkante meterbak op mijn dakterras. Nu het hoogtepunt van het tuinseizoen voorbij is, is het tijd om eens te inventariseren welke lessen het eerste jaar groenten uit eigen huis-tuin-en-keuken-tuin me geleerd heeft.

• Ik moet voortaan minder eigenwijs zijn over wat wel en wat niet kan groeien in de volle grond van een oerhollandse tuin. Wel: uien, traditionele groenten als raapsteel, sla, bieten, pastinaken, kool, rabarber. Niet (of alleen onder speciale aangepaste omstandigheden): tomaat, komkommer, artisjok, aubergine. Ik las het keer op keer, maar kennelijk moest ik het eerst zelf ervaren voor ik het voldoende serieus nam. Mental note voor volgend jaar: richt je op planten die bewezen geschikt zijn voor dit klimaat. Op een zuidmuur deden de tomaten het overigens prima, dus dat wordt strategie voor de volgende keer.
• De vierkante meter bak is geschikt voor planten die niet diep wortelen, zoals pluksla en andere bladgroentes. Indien je dieper wortelende groenten wilt kweken kun je ervoor kiezen om twee bakken op elkaar te stapelen of het in diepere containers of bakken te planten. De oogst in mijn vierkante meter bak begon veelbelovend, maar uiteindelijk kregen een aantal planten het moeilijk vanwege het gebrek aan wortelruimte. Volgend jaar zet ik er een verdieping bovenop.
• Het blijft vooral in de hoogzomerperiode nodig om de bodemvruchtbaarheid te verhogen. Geel blad, rare dunne sprieterige groei, gebrek aan vruchtontwikkeling, het kan allemaal te maken hebben met te weinig voedingswaarde in de grond. Vooral vruchtgewassen zoals courgette kunnen heel gulzig zijn en vereisen gedurende het seizoen regelmatige bijvoeding, bijvoorbeeld in de vorm van (verdund!) bokashisap.
• Sommige dingen laten zich niet regisseren. Een droge periode afgewisseld met een paar weken van enorme regenbuien zorgen ervoor dat planten weinig weerbaar zijn. Op dat punt moet ik gewoon mijn verlies nemen.
• De bloei is dit jaar heel laat; een aantal tomatenplanten zit op dit moment nog volop in de bloemetjes. De vraag is of de vruchten zich nog tijdig ontwikkelen om in een salade of soep te verwerken. Dat neemt niet weg dat er genoeg recepten te vinden zijn om groene tomaten te verwerken tot een smakelijk gerecht.
• Ik ga me voor volgend jaar meer verdiepen in natuurlijke bestrijdingsmiddelen en combinatiebeplanting. Mijn mais is helemaal vergeven van de bladluis en daardoor een zielig rijtje schrompelige korreltjes. De slakken hebben zich flink uitgeleefd op het blad van mijn pompoenen en courgettes. Aan het begin van het seizoen verwijderde ik ze nog blijmoedig met de hand, maar toen de klad daar in kwam hebben de slakken van me gewonnen.
• Haal de aardappelen pas uit de containers als je ze wilt gaan eten. Onder de grond kun je ze gemakkelijker bewaren dan bovengronds in een emmer of iets dergelijks, ook al zet je ze donker en relatief koel weg.
• Laat van iedere succesvolle soort één exemplaar doorschieten zodat je zaad kunt winnen voor het volgende seizoen. Het is even werk, maar het scheelt geld en het is erg bevredigend om 100% eigen kweek te hebben. Leg wel goed vast welk zaad van welke soort je hebt geoogst, want onzorgvuldige administratie op dit punt wreekt zich in het volgende jaar (ik heb bijvoorbeeld geen flauw benul meer hoe de tomaten heten die het zo goed doen op de dak van het kippenhok).
• Met kruiden kun je bijna niet mis gaan. Het blijkt ongelofelijk simpel te zijn om een weelderige kruidentuin aan te leggen en bij te houden. Ze eisen weinig, zijn niet gevoelig voor beestjes of plagen en zijn overal voor te gebruiken.
• Vang regenwater op waar je maar kunt. Het relatief zachte water is uitstekend geschikt voor planten. Let wel op met water dat je vanaf je dak in de ton opvangt: hier zitten vaak resten van vogelpoep of bestanddelen van de dakbedekking in. Dat kun je op zich zonder problemen over de aarde gieten, maar liever niet over de vruchten.

Al met al ben ik redelijk tevreden met mijn eerste jaar groentetuinieren aan huis. Ik had een paar maaltjes heerlijk exclusieve aardappelen, regelmatig ging er een handje snijbiet door een roerbakschotel of een paar tomaatjes en pluksla in de salade. De frambozen bloeien inmiddels voor de tweede keer dus misschien volgt er nog een toegift over een paar weken. Boontjes en erwten hebben de pan nooit gehaald; tijdens het wieden een handje peulen doppen en de inhoud direct rauw opeten was te verleidelijk. De rode uien en knoflook liggen nog te drogen voor een langere houdbaarheid, maar zien er ongelofelijk lekker uit.

De fruitboompjes waren dit jaar een minder groot succes: de peer heeft de strenge vorst niet overleefd en de kers bleek een enorme luizenmagneet. Aan de appel hangt één schamel exemplaar die er bovendien niet al te florissant uit ziet. De pompoen staat nu volop in de grote donkergele bloemen, wat me rijkelijk laat lijkt om nog tot volwaardige pompoen uit te groeien. En een paar vergeten bietjes waren zo overwoekerd dat ze zich met moeite tot knolletjes met een doorsnee van zo'n 2 centimeter hebben ontwikkeld.

Nu is de tijd aangebroken om de uitgebloeide tomaten te verwijderen (voor de zekerheid niet bij de compost), de braam te stekken door middel van afleggen en zaden te winnen van de best geslaagde tomaten, sla en venkel. Deze week ga ik winterrogge halen om mijn aardappelcontainers mee te beplanten bij wijze van groenbemester. En vooral niet vergeten: te genieten van de laatzomerse oogst en van de kleuren van de vroege herfst.

Hoe is jullie tuinseizoen geweest dit jaar?

2x eten uit de tuin

weekmenu en voorraadplanning

Morgen breekt de eerste schoolweek aan waarin alles weer terug is naar normaal: geen kinderen meer op kamp, beide ouders weer volop aan het werk, het normale lesrooster is van start. Dat betekent dat de boel in huize Bewuste Eenvoud weer strakker georganiseerd moet worden. De tijd van "even snel avondeten kopen" is voorlopig voorbij. Op voorstel van dochterlief wordt niet alleen het weekmenu nieuw leven in geblazen, maar introduceren we ook een pantryplanner. Dat is een mooi woord voor een voorraadbeheer lijst.

Met twee pubers in huis is bevoorrading een hele kunst. Waar tot vorig jaar mijn jongste keurig een ochtendsnack, beker drinken en lunchtrommel mee naar school nam, is er dit schooljaar veel veranderd. Als 'brugger' met onstuitbare honger die ook nog eens op onregelmatige tijden thuis komt moeten we een andere manier van bevoorrading invoeren. Boterhammen naar school komen als deegbal uit de zware schooltas en alleen een gevulde fruitschaal of een koekje na thuiskomst is niet voldoende om de Echte Trek te stillen. Nu de kinderen vaak zonder ons thuis zijn heb ik ook geen goed overzicht meer van wat er dringend aangevuld moet worden in termen van eten, drinken of toiletartikelen. Vandaar de pantryplanner als aanvulling op het weekmenu.

"A pantry is not a place, it's an attitude" las ik ooit ergens. En dat slaat de spijker wat mij betreft helemaal op zijn kop. Ik heb niet de luxe van een kelder of een grote voorraadkast, maar ook onder het bed, in de meterkast en in het gootsteenkastje kun je een aardige buffer aanleggen. Een pantryplanner is er om de bevoorrading op peil te houden en om je voor te bereiden op onverwachte gebeurtenissen, zoals mee-eters of situaties waarin je het huis niet uit kunt.
Een pantryplanner is een lijst die met de tijd evolueert. Naarmate je langer op deze wijze je voorraden structureert zul je steeds strategischer en voordeliger inkopen. Het is echter slim om niet te ingewikkeld te beginnen:

- Zorg dat er voor iedere geopende verpakking van een veelgebruikt product (denk: zilvervliesrijst, pasta, chocoladevlokken, pindakaas) een gesloten verpakking in de kast staat of in de vriezer ligt.

- Begin met het aanleggen van een voorraad voor ongeveer één week en oefen van daaruit met het uitbreiden van je lijst, voor zover je opslagruimte dat toelaat.

- Let op de houdbaarheidsdatum. Pantryplanning heeft alleen zin met producten die langere tijd houdbaar zijn, hetzij op de plank, hetzij in de vriezer of in een donkere, koele ruimte (uien, appels, aardappelen, en dergelijke).

- Wees kritisch: koop geen aanbiedingen die je eigenlijk toch niet snel gebruikt. Denk aan de blikken uit het kerstpakket die achterin het keukenkastje staan te verstoffen: alleen omdat ze goedkoop zijn ga je je niet opeens door een grote voorraad kersen op zware siroop heen eten.

- Leg de voorraadlijst op een centrale plek. Zodra een artikel uit de voorraad wordt geopend of gebruikt, wordt dit artikel op de lijst aangekruist. Dat vormt, samen met de verse ingrediënten voor je weekmenu, de basis voor je volgende boodschappenlijst.


De beginselen van het weekmenu:

- In het weekend wordt voor de komende vijf dagen een menu vastgesteld. Dit menu geldt uitsluitend als richtlijn voor de bevoorrading, dus vooraf staat niet in beton gegoten op welke dag welke maaltijd wordt gegeten. Wel is het handig om de meest bederfelijke ingrediënten als eerste op te maken.

- Pak eventueel de folders van je lokale supermarkt of groentenboer erbij om in je menu volop te profiteren van de aanbiedingen.

- In de menulijst houd je rekening met de afspraken van die week. Zo wordt op sportavond soep met brood of een ander snel maaltje gegeten (niet te zwaar op de maag) en op de avond dat ik voor het werk elders eet zorg ik dat er iets in huis is dat de kinderen zelf kunnen klaarmaken (denk: spaghetti, gepofte aardappel met diepvrieserwtjes, quiche)

- Het menu laat ruimte voor "hutsieflutsie": het opmaken van alle overgebleven ingrediënten in een creatief maal om te voorkomen dat vergeten/ongebruikte groenten bederven. Meestal is dit de dag voor er opnieuw ingekocht wordt.

minder

Toen ik besloot om bewust eenvoudiger te gaan leven was één van mijn belangrijkste wensen om onafhankelijk te worden. Onafhankelijk van de consumptiecultuur, van het statusgevoel dat wordt geplakt aan het bezitten van een dure auto of de nieuwste gadgets. Ik wilde uit die hamstermolen stappen waarin je vooral werkt om je imago te kunnen blijven betalen. Het besef drong door dat het daar te onbelangrijk en te oppervlakkig voor is, dat het me er van weerhield beleven wat er écht toe doet.

Het onderhouden van je status is meer dan een fulltime job: het heeft te maken met carrière, kleding, woninginrichting, vriendenkring, eetpatroon, vervoer, vrijetijdsbesteding; het is gewoonweg nooit af. Status is een veeleisende partner die de hele dag met je meereist, doorlopend aandacht vraagt en alleen (kortstondig) tevreden is als hij of zij door de buitenwereld bevestigd wordt. Erg vermoeiend.

"Too many people spend money they haven't earned, to buy things they don't want, to impress people they don't like."

Maar omschakelen naar eenvoudig leven is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het loslaten van consumentisme is misschien wel te vergelijken met het afkicken van een verslaving. Het is zo diep geworteld in je dagelijkse handelen, dat je jezelf min of meer opnieuw moet uitvinden. Want wat vind ik belangrijk? Wat vind ik mooi? Wat vind ik prettig om in mijn vrije tijd te doen? Als er geen externe drijver is om hier voor te kiezen (zoals financiële tegenslag, ontslag, dubbele woonlasten of iets dergelijks), dan is het voor de buitenwereld bovendien lastig te begrijpen waarom je deze koers gaat varen. Onderweg ben ik dan ook best wel wat mensen verloren waarmee ik geen overeenkomsten meer had nu mijn manier van leven voor hen zo onherkenbaar was geworden. Maar er zijn ook mensen voor teruggekomen, waarmee de relatie veel oprechter en dieper is. Mensen die ik in mijn vorige leven niet tegen zou zijn gekomen of niet herkend zou hebben als gelijk gestemden.

Deze zomer is het vier jaar geleden dat het roer is omgegaan en ik mag rond die tijd van het jaar altijd graag een beetje filosoferen en evalueren. Wat heeft het me gebracht? Wat heeft het me gekost? Voel ik me nog senang bij de manier waarop ons leven is ingericht? Wat definieert eigenlijk "deze manier van leven"?

Uiteindelijk deint de invulling van onze bewuste eenvoud mee met de schommelingen in ons leven. Soms is er genoeg tijd en aandacht om iedere dag zelf groenten uit de tuin te halen, rustig te koken of Marktplaats af te speuren naar goedkope "nieuwe" laarzen. Regelmatig is die tijd er niet en pendel ik heen en weer tussen werk, gezin en sociaal leven en red ik het niet om ook nog zelf brood te bakken of de buitenboel te schilderen. Tijd is voor mij een cruciale factor om bewust te kunnen leven, dus in periodes van drukte moet ik bewust de agenda blokkeren om weer met beide pootjes in de klei te landen.

Waar ik in het begin van ons proces nog min of meer probeerde het thema in gesprekken te mijden uit angst voor onbegrip of vervelende reacties ben ik inmiddels de schaamte ver voorbij. Onze manier van leven wordt vaak niet begrepen ("Maar je verdient toch genoeg?" of: "Door jullie soort komt de economie nooit uit het slop!"), maar ik ben er gelukkig mee en het leven met minder heeft me ongelofelijk veel gebracht. Aldus begin ik tevreden aan mijn vijfde consuminderjaar.

perfecte stek

Lang zijn we op zoek geweest naar de Perfecte Stek. Naar een huis waar ik mijn fiets tegen een zijmuur kan zetten. Een plek in de natuur met genoeg ruimte voor groenten, fruitbomen, een hangmat, een vijver met kikkers, kippen en een pluktuin. Een plek waar je je terug kunt trekken, maar waar vrienden ook spontaan kunnen blijven slapen. Een plek waar mijn lief zijn auto uit elkaar kan halen om er aan te klussen zonder dat het overlast geeft voor buren. Een plek waar mijn kinderen boomhutten kunnen bouwen of kunnen kamperen achter in de tuin. Een plek die ik deel met mensen die er, net als ik, van dromen om zo onafhankelijk mogelijk te leven. Onafhankelijk van winkels, van industrie, van olie.

Jarenlang hebben we stad en land afgezocht naar een huis dat in potentie aan deze wensen kon voldoen en ook nog eens betaalbaar was. Funda was zo'n beetje onze startpagina en weekenden stonden regelmatig in het teken van huizenjacht. Een jaar of vier geleden vonden we dat het maar eens klaar moest zijn met dat gedroom. Door het continue gezoek, gemijmer en gejaag vergaten we gewoonweg te genieten van het huis waar we nu in wonen. In vier jaar tijd zijn tuin en dakterras omgevormd tot weelderige eetbare tuinen en hebben we voor stadse begrippen een groene oase laten ontstaan. En echt, als ik na een vakantie thuis kom geniet ik met volle teugen van mijn stadse paradijsje.

Maar toch.... Ergens is daar, diep weggestopt, nog steeds die droom om met een paar gelijk gestemden over een stuk land te beschikken waar we zo zelfvoorzienend mogelijk leven. Waar gemeenschapszin bestaat, waar mensen niet alleen voor zichzelf leven, maar waar ook ruimte is om op jezelf te zijn, alleen met de natuur.

Gisteren heb ik even mogen proeven van een omgeving waarin ik die dromen waar zou kunnen maken. En ondanks mijn voornemen om vooral te genieten van ons fijne huis in het hier en nu is het toch weer een beetje gaan kriebelen.... Wordt vervolgd?

over vakantie

In een gezin met opgroeiende kinderen is De Gezinsvakantie een terugkerend thema. De kinderen hebben dit jaar maarliefst 8 weken vrij en ik was er na een paar maanden hectiek erg aan toe om er een tijdje tussenuit te gaan. Ik ben zelf een groot liefhebber van goedkoop en tamelijk primitief kamperen, maar twee weken op een camping met een combinatie van minimale voorzieningen en twee chagrijnige tieners is niet mijn gedroomde vakantie. De kinderen willen mooi weer, zwemmen, vertier en aandacht, liefst in een comfortabele omgeving (lees: geen tent). Mijn lief blijft liefst gewoon rond het huis rommelen en af en toe een dagje weg. Onnodig uit te leggen dat het een hele puzzel was om tot een compromis te komen.

Een compromis is in onze situatie ook niet het goede woord, want zowel mijn lief als ik hebben dit jaar behoorlijk wat water bij de wijn gedaan: we zijn terecht gekomen in een hotel op een zonzekere, toeristische bestemming. Het was, zacht uitgedrukt, even wennen om met je zuinige en minimalistische overtuigingen opeens tot een doelgroep te behoren waar eenvoudig geld aan te verdienen is: een parasol aan je zonnebed, het verschonen van een badlaken, prullaria op de boulevard, letterlijk alles kost geld. Veel geld. Als toerist in een toeristische plaats ben je een commercieel target en ik heb met verbazing toegekeken hoe eenvoudig mensen zwichtten voor kleine en grote verleidingen en het geld uit hun zak lieten kloppen. Een ander verwonderpunt was het ritme dat je wordt opgelegd als je meedraait in deze grote, toeristische machine. Van het ontbijt tot het avondentertainment, alles is strak geregisseerd in tijd om de hoeveelheid gasten efficiënt te kunnen "verwerken".

Begrijp me niet verkeerd, we hebben een heerlijke vakantie gehad. Ik heb heerlijk gelezen en gegeten, genoten van de zon, de zee en mijn gezin. Maar ik heb ook een paar inzichten opgedaan die ik me bij het denken over een toekomstige vakantie ter harte zal nemen.

- Denk tijdig na over een (kort!) lijstje met "harde voorwaarden" aan een vakantie om te voorkomen dat alle variabelen op dezelfde manier meegewogen worden. Hadden we ons beperkt tot de belangrijkste voorwaarden (kinderen: zwemmen, mijn lief: vrijheid om zelf te rommelen, ik: kamperen) dan waren we waarschijnlijk op een heel andere plek terecht gekomen. Alle andere, minder belangrijke wensen hebben de boel - achteraf gezien - behoorlijk vertroebeld.

- Vakantie is niet het tijdelijk wisselen van lokatie, maar een "state of mind". Als je thuis druk of gestressed bent, dan neemt een paar dagen of weken in een ander land of een andere stad dat niet weg. Sterker nog: de wisseling van omgeving, cultuur, klimaat en het wijzigen van het ritme werkt aanvankelijk zelfs stressverhogend.

- Als je hecht aan non-conformisme, ga dan niet naar een toeristenplaats.

- Laat verwachtingen los, geniet van het moment, go with the flow en zie de humor in van situaties waar je normaal niet snel in verzeild zou raken. Laat de teugels vieren; dat betekent niet meteen dat je jezelf of je principes verloochent.


En om te laten zien dat we, ondanks dit beetje zurige postje, toch een fijne vakantie hebben gehad plaats ik nog wat vakantiekiekjes.



thuis

Thuis komen na een vakantie (waarover later meer) in het heerlijkste weer van de wereld en in een groene, weelderige tuin. Mooier dan dit kan bijna niet.

beste resort ter wereld :)

het insectenhotel is bewoond en omgeven door druiven

mijn peper- en zoutstelletje wieden de borders

ooit als potplantje gekregen; inmiddels een enorme plant die me geen jaar in de steek laat

heerlijk geurende lavendelweelde, vol met bijen en hommels

bewust genieten

Het is een beetje druk in huize Bewuste Eenvoud. Onze vakantie is in aantocht, maar de agenda staat vol met afspraken en ik werk nog aan allerlei projecten, waardoor het schrijven er een beetje bij inschiet. En niet alleen het schrijven, maar ook het bewust genieten schuift teveel naar de achtergrond. Daarom neem ik op deze druilerige zondag bewust de tijd om de 15 dingen die me op dit moment het meest blij maken (in willekeurige volgorde) op een rijtje te zetten.


1. De geur van een zomerse regenbui

2. Als mijn kinderen samen lachen

3. Het kijken naar mijn rondscharrelende kippen

4. Bevestigd krijgen dat de mens van nature goed is (zie deze link die mijn collega me laatst stuurde; ik ben benieuwd welke foto's jullie het meest aanspreken)

5. Een nieuw, leeg schrift, helemaal voor mezelf

6. Dansen zonder remmingen

7. Kamperen met mijn gezin (mijn hele leven op een paar vierkante meter in de natuur! Kan het beter?)

8. Een avond met mijn lief aan het strand

9. Onverwacht mooie gesprekken met vreemden

10. Hoe mijn kat ligt te slapen in de zon

11. Lange avonden met vrienden in de tuin

12. Dingen roosteren boven een kampvuur

13. Schelpen zoeken

14. Een met aandacht opgemaakt bord

15. Snoepen uit mijn tuin tijdens het wieden (Frambozen! Knoflookbieslook! Aardbeien! Doperwtjes!)


Het zal ongetwijfeld met het seizoen te maken hebben dat veel van mijn geluksmomenten zomerse activiteiten, mooi weer en buiten zijn bevatten. Los daarvan vind ik het altijd geruststellend te constateren dat de meeste dingen uit mijn lijstje niets (of nagenoeg niets) kosten. Mijn geluk zit hem niet in consumeren, maar in beleven, dus laat ik die denkfout niet maken!

Hoe ziet jullie bewust-genietenlijstje eruit?


(veel van mijn klein-geluk momentjes leg ik vast met mijn telefoon. Hierbij een paar recente plaatjes)


onverwacht mooi plaatje vlakbij St Oedenrode



woensdagse salade op het werk, mét viooltje

na een zomerse regenbui

Nuggets eerste eitje!



De dag eindigen aan zee




Sok met het zware hoofd



hoera moment

Toen we in 2008 het roer omgooiden en bewust eenvoudiger gingen leven, waren we niet op zoek naar rijkdom. Wel hadden we, in het verlengde van de wens om uit de consumenten hamstermolen te stappen, de droom om financieel onafhankelijk te worden. Niet zozeer omdat we wilden stoppen met werken, maar omdat we het punt wilden bereiken dat geld nooit een doorslaggevende factor in onze beslissingen zou spelen. Anders gezegd: als één van ons twee vrijwilligerswerk zou willen doen in plaats van blijven hangen in een niet bevredigende baan, dan wilden we financieel die ruimte hebben.

Sinds we bewuster zijn gaan consumeren hebben we een vrij consistent uitgavenpatroon. Zowel vaste lasten als uitgaven aan boodschappen en vrije tijd vertonen een tamelijk constante lijn. Vanaf 2008 hebben we in een aantal jaar het aflossingsvrije deel van onze hypotheek vrijwel volledig afgelost, zodat onze woonlasten aanzienlijk verminderden. En nu verkeren we in de gelukkige omstandigheden dat we vrij consequent meer verdienen dan we nodig hebben. Een aanzienlijk deel van de (schommelende) inkomsten wordt dus maandelijks geparkeerd op spaarrekeningen of deposito's. Dat genereert op zich weer inkomsten uit rente en dividend, dus er zit een gestage lijn in de groei van ons vermogen. Als je dergelijk spaargedrag maar lang genoeg volhoudt, komt er een moment dat je tegoeden op zichzelf voldoende inkomsten genereren om van te leven. In het boek Je Geld of je leven van Hanneke van Veen en Rob van Eeden (hier gratis te downloaden; kijk naar de oproep onderaan hun pagina!) wordt dat treffend "het hoera-moment" genoemd. Wanneer dat hoeramoment bereikt is, is sterk afhankelijk van je uitgavenpatroon en daarmee voor iedereen verschillend.

Met ons aanvankelijke voornemen om financieel onafhankelijk te worden, was het hoeramoment het baken waar we op af stevenden. Immers, als je uit je spaargeld zoveel inkomsten krijgt dat je niet meer hoeft te werken, dan speelt geld ook geen rol meer in bepaalde beslissingen en dáár waren we naar op zoek. Er zijn verschillende sites te vinden die je helpen berekenen wat je nodig hebt om dat moment te bereiken (bijvoorbeeld deze), dus met wat puzzelen en rekenen was al vrij snel duidelijk wat ons te doen stond.

Wat we echter niet hadden voorzien was dat, eenmaal die weg ingeslagen, het baken steeds minder begeerlijk voor ons werd. De weg er naar toe bleek op zichzelf bevredigend genoeg en de bestemming werd eigenlijk minder relevant. Bewuste eenvoud als uitgangspunt is voor mij een geweldige leidraad voor het invullen van mijn leven en bij het nemen van beslissingen. Het helpt me dingen in het juiste perspectief te plaatsen en niet ingewikkelder te maken dan noodzakelijk. Afhankelijk van het thema stel ik me de vragen: Heb ik dit echt nodig/wat brengt dit mij? Is dit de eenvoudigste/goedkoopste oplossing? Is het de meest duurzame cq integere optie? Berokken ik hiermee anderen geen schade? Als ik dit naar eer en geweten heb beantwoord dan weet ik dat ik een wel afgewogen beslissing neem.

Zo komt het bijvoorbeeld dat ik er ondanks milieu-overwegingen op dit moment toch voor kies om met de auto naar mijn werk te gaan in plaats van met tram, trein en bus. Dat scheelt mij anderhalf uur reistijd per dag en die tijd kan ik besteden aan mijn gezin, aan het oogsten van groenten uit mijn eigen tuin en het koken zonder snelle pakjes en zakjes. Wel rijd ik op gas in plaats van benzine of diesel en neem ik deel aan een programma dat mijn CO2-uitstoot compenseert. Ook heeft mijn persoonlijke toetssteen ervoor gezorgd dat ik de biologische boodschappen die ik niet bij de buurtsuper kan krijgen tegenwoordig thuis laat bezorgen. Weliswaar betaal ik daar 7 euro verzendkosten voor, maar ik hoef niet met de auto naar de biologische winkel, die hier relatief ver vandaan ligt en waar ik ook nog kosten voor de parkeergarage moet maken. Mijn sportschoolabonnement is ingeruild voor hardloopschoenen, alle tijdschriftabonnementen zijn opgezegd (op de Genoeg na die ik na het lezen doorgeef), kleding koop ik zoveel mogelijk tweedehands en de initiële investering in een wormcomposter en bokashi-emmers betaalt zich inmiddels terug in een super vruchtbare tuin. Ik blijf vaker thuis met een boek op de bank en ik heb mijn social mediagebruik sterk aan banden gelegd. Zelfs bij dilemma's in het opvoeden van mijn kinderen helpt het me om bewuste eenvoud als uitgangspunt te nemen (al zijn ze het daar zelf regelmatig hardgrondig mee oneens).

Op dit moment heb ik geen flauw benul waar ik sta als het gaat om financiële onafhankelijkheid en het kan me eigenlijk niet zoveel meer schelen. Deze manier van leven brengt me heel veel en het gevoel tevreden te zijn met wat ik heb is onbetaalbaar.

"Het geheim van geluk wordt niet gevonden in het streven naar meer, maar in het ontwikkelen van de capaciteit om van minder te genieten."
Socrates (469 v. Chr.)

kippenperikelen

De afgelopen week was kip-technisch wat ingewikkeld. Al een tijdje hadden we het idee dat onze Nugget zich anders ontwikkelde dan zus Djente. Het gedrag werd wat dominanter, de kam en lellen groeiden aanzienlijk harder en de houding veranderde zichtbaar: hoofd rechtop, borst trots vooruit. En toen, nu een week geleden, hoorde ik tot mijn schrik een schorre "kukeleku". Niet veel harder dan het geluid van een forse krekel, maar wel duidelijk gearticuleerd.

De moed zakte me in de schoenen: een haan in een woonwijk, dat is geen goed idee. Nu is het nog bescheiden, maar het is ook nog maar een puberkuiken van drie maanden. Het belooft weinig goeds. Na die eerste keer lag ik iedere ochtend met gespitste oren te luisteren of Nugget opnieuw van zich liet horen, maar er gebeurde een aantal dagen niets meer. Ik dacht bijna dat ik me vergist had, tot ik woensdagochtend een paar uur thuis werkte en warempel: een paar keer achter elkaar kwam er wederom onmiskenbaar gekraai uit de ren. Het was niet te negeren; hier moest iets gebeuren.

Ondanks een tegensputterende zoon, die het stel hartstochtelijk verzorgt en beschermt alsof hij de kippen zelf heeft uitgebroed, besloot ik de fokker een mail te sturen: onze Nugget lijkt te kraaien, zou het misschien toch per ongeluk om een haan kunnen gaan? De fokker concludeerde droogjes dat "kraaien nooit een goed teken is voor een hen" en nodigde ons uit om met de chicks langs te komen. Een paar ingewikkelde dagen volgden: zoonlief is inmiddels zo aan beide kippen gehecht dat hij ontzettend verdrietig was bij het idee dat we één van de twee zouden moeten missen. Ook al zag hij dat er geen andere mogelijkheid was: als buren last zouden krijgen van het onherroepelijk luider wordende gekraai in de komende maanden, dan was er geen andere mogelijkheid. Dan maar beter snel het jonge haantje omruilen, zodat hij nog kon wennen aan een toompje kippen voor hij helemaal geslachtsrijp zou zijn. We spraken met de fokker af om op zondagochtend vroeg langs te komen met beide exemplaren en dan konden we Nugget inwisselen voor een meisje.

Zaterdag was een rare dag. Zoonlief legde elke beweging van Nugget nauwgezet vast met de camera, in de wetenschap dat het afscheid naderde. Beide kippen werden flink door hem in de watten gelegd met meelwormpjes, erwtjes uit eigen tuin en een sprankelend schoon hok. Een slechte nacht volgde, maar hij vermande zich dapper en vanochtend waren we allebei al vroeg uit de veren om het gevogelte in een reismand te stoppen en richting fokker te rijden.

In de auto spraken we elkaar moed in dat de nieuwe kip (die Popcorn zou gaan heten) vast ook een hele goede vriendin voor Djente zou worden en dat Nugget een mooi leven tegemoet zou gaan als fokhaantje van een heleboel charmante kippen. We hadden hem toch maar opgevoed tot een mooi, gezond en sociaal dier. Iets om trots op te zijn. Afscheid nemen doet pijn, maar we besloten dat het beter was om dankbaar te zijn voor de mooie weken die we met elkaar hadden gehad.

De fokker trok bij het zien van Nugget zwijgend zijn wenkbrauwen op en hield hem onderzoekend ondersteboven. De hals werd nageplozen, Nugget werd van alle kanten bekeken, betast en nogmaals omgekeerd. "Dit is geen haan, het is een kip," concludeerde de fokker. "Heel soms komt het voor dat in een toompje waar geen haan bij is, één van de kippen hanengedrag gaat vertonen. Het is erg zeldzaam, maar gaat meestal vanzelf over als ze gaan leggen. Zo te voelen zal dat hooguit nog een maandje duren". Dat hebben wij weer: een gender-onzekere kip die zich als haan presenteert. Heel modern.

Opgelucht stopten we beide kippen weer in de reismand. De hanige dame loopt nu weer tevreden kakelend met haar zuster door de tuin te scharrelen en wij zijn nog steeds aan het bijkomen van het hachelijke kippenavontuur.

samen in de reismand

lekkere hapjes uit het handje