22 februari 2010

bedelaars

In vrijwel elke grote stad vormen ze een bekend verschijnsel in het straatbeeld: zwervers en bedelaars. Toen mijn dochter en ik dit weekend 's ochtends vroeg door Londen slenterden, lagen her en der in portieken, op parkbanken en in metrostellen daklozen te slapen. Niemand leek er van op te kijken. 's Middags vormden de portieken en parkbanken niet langer hun habitat, maar verschenen zij als bedelaar in de drukke, dure winkelstraten. Sommigen ineengekrompen naast een toelichtend bord waarop te lezen was dat ze arm en hongerig waren. Anderen hielden alleen de hand op of spraken het winkelend publiek aan om kleingeld. Naast de recht-toe-recht-aan bedelaars waren er ook meer ondernemende types die met wisselend talent al zingend of musicerend geld bij elkaar probeerden te verdienen.

Liefdadigheid in de vorm van het geven van geld aan zwervers en bedelaars zit niet in onze cultuur ingebakken. De overheid regelt het wel en anders zijn er allerlei maatschappelijke instanties als de soepbus en de nachtopvang die deze doelgroep helpen. Bovendien kunnen zwervers toch hun eigen geld verdienen met de verkoop van de daklozenkrant? Vinden we.

Ooit, toen ik nog vlees at, gaf ik een zwerver die zei dat hij honger had een net aangeschafte hamburger, nog helemaal in de verpakking. De man weigerde het en verzocht me om geld. In Parijs werd ik ooit aangesproken door een prachtig klein meisje dat om geld vroeg. Ik gaf haar een paar losse francs en een liga. Ze rende naar haar moeder die haar een stukje verderop onopvallend opwachtte en die haar, bij het zien van het geringe bedrag, de liga afpakte, een klap gaf en terug stuurde.

Bedelaars stellen mij voor een dilemma. Het voelt niet goed om er (letterlijk en figuurlijk) aan voorbij te gaan. Toch vraag ik me af: doe ik er goed aan als ik geld geef? Draag ik op die wijze niet bij aan het in stand houden van een verslaving of aan ander gedrag dat hen in deze situatie heeft gebracht? Maar wie ben ik om daar over te oordelen, doet het er überhaupt toe wat ze met het geld doen? Bovendien heb ik toch genoeg geld om te kunnen delen met anderen? Is het dan niet een kwestie van beschaving om de behoeftige medemens te helpen, waar die behoefte dan ook mag liggen?

De volstrekt arbitraire grens trek ik meestal bij mensen die iets doen voor hun geld; hoe klein ook. Zo kan een zwerver met een trommeltje of éénsnarige ukelele op een bijdrage rekenen. Maar toch blijft het bij confrontaties aan me knagen: heb ik niet de morele plicht om andere mensen te helpen? En is het eerlijk om daar een volstrekt arbitraire grens in te trekken? Wat zegt dat over hoe ik naar liefdadigheid en naar geld verdienen kijk?

9 opmerkingen:

  1. Ik snap je dilemma wel en ken dat ook. 'k Heb voor mijzelf een soort van oplossing gevonden door kleine producenten te gaan steunen. Ik koop dus zoveel mogelijk fair trade en in kleine winkels en als het even kan rechtstreeks van de producent.
    Op deze manier hoop ik te kunnen bijdragen aan een systeem waar mensen een eerlijke prijs krijgen voor hun werk en hun producten.
    De advertentie van microkrediet op je blog draagt daar ook toe bij.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik heb daar de laatste tijd ook veel over nagedacht. Ik geef meestal ook wel iets kleins, het heeft me de afgelopen 3 dagen 3 euro gekost.
    Ik heb ook de vrijheid om te gaan bedelen moest ik het willen/ertoe verplicht zijn om mijn kinderen te eten te kunnen geven of zelfs omdat ik aan lager wal zou zijn geraakt.
    Ik doe het niet omdat ik het niet nodig heb/teveel eergevoel heb.
    Dus ik denk dat mensen die zomaar anderen aanspreken meestal geen andere keuze hebben. Ik denk dat geen enkel mens dit als de situatie zit waarvan ze als kind hebben gedroomd. Dus ja, ik geef iets... al gaan ze er drugs of sigaretten of alcohol mee kopen om hun ellende te verzachten.
    Een oplossing is het niet, dat weet ik ook.
    Alleen als ze erg opdringerig zijn, op het agressieve af soms, geef ik niets. Ze mogen het vragen, maar niet eisen. Dat is wel ergens een grens bij mij persoonlijk.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Hoi,

    Hierin de stad, Amsterdam zie je inderdaad ook mensen die om geld vragen , dat geef ik eigenlijk nooit omdat ze het dan uitgeven aan drank of drugs.Heb gezien dat ze met het gekregen geld naar AH gingen om bier te kopen .Wel kunnen ze van mij een brood krijgen etc.Als er een dakloze staat met een button van de organisatie van de daklozenkrant koop ik altijd een krant en geef iets extra's .Ik maak ook vaak een praatje met ze en dan leer je de andere kant kennen van ze. Hier spelen ook vaak Bulgaren en Roemenen om geld in zamelen voor hun gezinnen thuis en ook hun krijgen altijd wat.Door zomaar geld te geven hou je heel vaak het probleem van de verslaving en het bedelen in stand dat zien wij ook in Roemenië en gebeurt eigenlijk in veel landen dat toeristen door geld te geven het probleem in stand houden .Dat van het kind klinkt zo bekend, wij geven daarom ook nooit geld aan kinderen maar een snoepje of fruit dat kunnen ze opeten. Er zijn ouders die hun kinderen s'morgens de straat op sturen uit bedelen en dan s 'avonds als ze niet genoeg hebben opgehaald afranselen en het opgehaalde geld verzuipen.Het klinkt onwerkelijk maar het is waar .

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik geef gewoon altijd. Ik kan het missen en wie ben ik om een moreel oordeel over iemand anders te vellen. Miranda

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik geef weinig, volgens mij houd je het dan juist in stand. Echte straatzangers krijgen wel altijd wat van me.
    Hier in Rotterdam zag je tot voor een paar jaar geleden ook veel bedelaars en zwervers. Nu niet meer, ze zijn van straat gehaald, kregen een dak boven hun hoofd enzo. Het kan dus wel. Ik vind dat je je daar als samenleving voor in moet zetten. Mensen kiezen nooit bewust voor de straat denk ik, het is altijd een vlucht en velen zijn in de war of verslaafd. Doe daar als samenleving iets aan. Een heel verhaal, op de late avond. Groetjes Jolanda

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @Theresia: ik ben inderdaad ook een groot voorstander van microkredieten, alleen draag ik daarmee voor mijn gevoel niet bij aan mijn directe leefomgeving. Mensen die het in zich hebben om ondernemend te zijn staan een flinke stap hoger op de maatschappelijke ladder (of hebben de passiviteit weten te vermijden). Als het om helpen gaat moet ik voor mijn gevoel het één doen en het ander niet laten.

    @Sabine: wat je zegt over een agressieve benadering is heel herkenbaar. Hier in Den Haag is één parkeergarage waar zulke over-assertieve zwervers zijn, dat ik merk dat ik er met een grote bocht omheen loop.

    @Henriette: zodra er kinderen bij betrokken raken wordt het helemaal hartverscheurend. Ik hoorde van een vriendin die in India was geweest dat je daar zelfs een service hebt waar je voor weinig een baby kunt huren omdat dat je als bedelaar meer opbrengt. Afgrijselijk (en hoe diep moet je als ouder van die baby in de problemen zitten als je je kind op die manier in de verhuur zet?)

    @Miranda: eigenlijk is dat de meest heldere lijn die er is. Dan laat je het aan een ieders eigen verantwoordelijkheid over wat ze met het geld doen. Je moet natuurlijk ook niet de illusie koesteren dat je eigenstandig de verslaving oplost door geen eurootje te geven...

    @Jolanda: de manier waarop Rotterdam het aanpakt is inderdaad een prachtig voorbeeld. Waar veel andere steden verzanden in de discussie of je door een goede infrastructuur geen daklozentoerisme veroorzaakt (as if...), is de Rotterdamse mentaliteit nog steeds niet lullen maar poetsen. En zo hoort het volgens mij ook. Als je als samenleving je schouders eronder zet kun je bergen verzetten. Helaas is het bestuur niet overal zo doortastend op dit gebied.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. De daklozenkrant koop ik altijd. Een muzikant geef ik ook iets. "Gewone"bedelaars zie ik hier niet. IK heb het goed en kan daar van delen.Wat de mensen met het geld doen is hun verantwoording,daar wil ik geen oordeel over vellen. Groeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik geef nooit geld.
    Wie honger heeft kan van mij te eten krijgen, spullen of kleding deel ik graag met wie het nodig heeft, maar nooit geld.
    groets,

    BeantwoordenVerwijderen
  9. We offer loans with 3%,we offer Debt consolidation loans, business loan, Private loan,car loans, hotel loans, student loan, personal loan Home Refinancing Loans,For more details Email: ( trustenquiry05@gmail.com )
    ----------------------------------------------------------------------------
    Wij bieden leningen met 3%, bieden wij schuld consolidatie leningen, business lening, persoonlijke lening, autoleningen, hotel leningen, student lening, persoonlijke lening Home herfinancieren leningen, voor meer informatie Email: (trustenquiry05@gmail.com)

    BeantwoordenVerwijderen