zelf maken

Regelmatig krijg ik de vraag of het niet een hoop gedoe is om dingen zelf te maken of te kweken. Tijd is toch eigenlijk ook geld? En wat kost een brood of zeep of een pondje tomaten nou helemaal in de winkel? Waarom zou je dan gaan staan tobben met een hoop wieden en wateren of met losse ingrediënten en een boel opruimen achteraf? En inderdaad: zelf maken of opkweken kost tijd en is soms een hoop gedoe terwijl de eindproducten in de winkel best betaalbaar zijn. Toch doe ik het liefst zoveel mogelijk dingen zelf. Niet omdat ik graag moeilijk doe als het ook makkelijk kan, maar omdat ik er een goed gevoel van krijg om meerdere redenen.

Al decennia lang wordt het gezin of het huishouden vooral gezien als een economische consumptie-eenheid. Een unit waar je producten en diensten aan kwijt kunt zodat zij hun werkzame leven ononderbroken kunnen voortzetten. Snelle maaltijden uit pakjes en zakjes, boodschappen bezorgservice, strijkservice, kinderopvang, allerlei gemaksverschijnselen die er op geënt zijn ons leven zo gladjes mogelijk te laten verlopen. Als ik een sceptisch mens zou zijn, zou ik zeggen: puur zodat wij ongestoord geld kunnen blijven verdienen en dus óók weer uitgeven. Zo houdt het systeem zichzelf mooi in stand. Gelukkig ben ik geen sceptisch mens.

Maar wat gebeurt er als je het gezin niet ziet als een consumptie-eenheid maar als een productie-eenheid die grotendeels in staat is zijn eigen broek op te houden? Mijn lief is een kei in repareren. Het gebeurt zelden dat wij de hulp van deskundigen moeten inhuren als de ketel, de auto of de computer gebreken vertoont. Mij geeft het vanaf de bodem maken van dingen als brood, yoghurt, zeep of het zelf opkweken van groenten een zelfstandig en erg bevredigend gevoel. We zijn in relatief korte tijd zo ver van dit soort processen af komen te staan, terwijl het voor onze oma's en soms moeders nog vanzelfsprekend was om dingen "from scratch" te koken, te maken of te conserveren.

Door veel van deze vaardigheden te leren en te oefenen steek je de cyclus van werken-consumeren-werken een stok tussen de spaken: het geld dat je verdient is niet persé nodig om gemaksdiensten en -producten in te kopen zodat de consumptie-eenheid maar efficiënt blijft draaien. Je kunt het inzetten voor dingen die je écht belangrijk vindt. Bovendien kun je, als dat je wens is, met deze vaardigheden onder de knie zoeken naar een nieuwe balans tussen werken binnen- en buitenshuis.

Het geeft mij een heel puur en onafhankelijk gevoel om dit soort dingen te leren en te oefenen. Uiteraard met "luxe" zaken als een wasmachine, een magnetron of een broodbakmachine als welkome ondersteuning, maar toch. Je weet precies welke ingrediënten je voor je producten gebruikt (en dus ook dat er zeker niets schadelijks in zit!). Het scheelt verpakking en transport en is daarmee beter voor het milieu. Voor de meeste activiteiten geldt dat de benodigde materialen vaak al in huis zijn en dat de ingrediënten meestal weinig kosten.

Zelf maken is een concrete bezigheid die snel resultaat laat zien. Dat geeft me een erg bevredigend gevoel dat niet te vergelijken is met even snel naar de Albert Heijn fietsen voor een boodschap. Het zorgt voor aangename afwisseling met andere repeterende huishoudelijke klussen en, dit klinkt misschien wat pathetisch, het geeft me een gevoel van verbondenheid met alle andere mensen - of dit nu mijn oma's zijn of mensen uit minder gefortuneerde streken - die niet het gemak hebben van (of het geld hebben voor) de supermarkt om de hoek.