07 april 2012

duurzaam eten

Ons dagelijks menu is doordrenkt van olie. Niet zozeer de calorierijke olie waar we in bakken en braden (alhoewel ook dat soms best wat minder kan...) maar in de fossiele brandstoffen die nodig zijn om eten van het land op ons bord te krijgen. En olie, zo is inmiddels de algemene opvatting, is steeds moeilijker in te winnen. Het is niet zo dat olie snel op zal raken, maar het wordt steeds lastiger om het boven de grond te krijgen en daarmee steeds duurder. Het verschijnsel dat alle gemakkelijk bereikbare bronnen zo'n beetje leeg zijn wordt peakoil genoemd. Wanneer dat precies is bereikt is eigenlijk pas achteraf vast te stellen, maar schattingen lopen uiteen tussen 2008 en 2020. Overigens wordt er al sinds de jaren '80 meer olie opgepompt dan er nieuwe oliebronnen worden gevonden.

Maar dit stukje is niet bedoeld om een deprimerend verhaal over schaarste en tekort te houden. Ik wil het juist hebben over manieren om meer duurzaam te eten. De aanleiding is deze documentaire uit 2009 waarin, naar mijn idee, een heel indrukwekkend beeld wordt geschetst van het belang van duurzaam "boeren". Maar boeren doen eigenlijk niets anders dan het voorzien in de behoefte van ons consumenten: we verorberen met z'n allen enorme hoeveelheden vlees, zuivel, eieren en graan. En aangezien we met steeds meer zijn, stelt dat hoge eisen aan de productie. Om aan die nog altijd groeiende behoefte tegemoet te komen worden allerlei trucs uitgehaald: kunstmest, intensieve veeteelt, genetisch manipuleren, platbranden van stukken bos om meer te kunnen verbouwen. Deze manier van produceren leidt onder andere tot uitputting van vruchtbare grond, mestoverschotten en verschraling van de voedingswaarde. Om de grond te bewerken en het voedsel ook naar andere gebieden te distribueren is veel olie nodig: voor landbouwmachines, voor bewerking, voor transport. Op termijn is deze vorm van voedselproductie niet houdbaar. We proberen eigenlijk gras sneller te laten groeien door er heel hard aan te trekken.

Andere voedselkeuzes helpen bij het "afkicken" van onze olieverslaving. Je ontkomt er daarbij niet aan om maar weer eens een aantal open deuren te noemen, zoals: verminder je vlees- en zuivelconsumptie. Eet lokaal en kies voor groenten uit het seizoen. Maar wat ik een interessante eye-opener vond in de documentaire was de notie dat we erg verslaafd zijn geraakt aan granen. Graan is een gewas dat veel ruimte nodig heeft om te groeien. Bovendien is er veel olie nodig voor oogst, bewerking en transport van granen. Weliswaar vormen graanproducten een belangrijk onderdeel van een gezonde voeding, maar we eten nog altijd meer (en meer bewerkt!) dan we voor een evenwichtig dieet nodig hebben.

Ook de manier waarop we met de aarde omgaan is een relevante factor in onze afhankelijkheid van olie. Als boeren een diversiteit aan grassoorten zaaien is er het hele jaar door voldoende te grazen, waardoor koeien buiten kunnen blijven staan en er bovendien niet gehooid hoeft te worden. Door landbouwgrond niet te ploegen kunnen micro-organismen beter hun werk doen en dat komt de vruchtbaarheid en kwaliteit van de grond ten goede. Het niet al te netjes houden van de natuurlijke omgeving, maar organisch materiaal de tijd geven om te rotten, draagt bij aan het bodemleven en daarmee aan de voedingswaarde van ons eten.

Het lijkt alsof ruimte een belangrijke randvoorwaarde is om hier als individu een bijdrage aan te leveren. Met voldoende grondoppervlak is het verbouwen van eigen groenten, het aanleggen van een composthoop of het houden van (klein)vee gemakkelijker te realiseren dan in de beperkte ruimte van een stad. Maar, zoals ik op mijn blog al vaker heb bepleit, kun je ook als stedeling bescheiden stappen zetten naar een meer zelfvoorzienend leven. En als je een netwerkje opzet met gelijk gezinden, waarbij de één tomaten en sla opkweekt op het balkon, een ander een fruitboompje plant en een derde een paar courgetteplanten in potten heeft staan, heb je al een leuke stap gezet. Alles wat we zelf produceren, hoe bescheiden ook, doet weer minder beroep op fossiele brandstoffen en is daarmee en stap op weg naar onafhankelijkheid. En bovendien is het nog hartstikke leuk ook.


12 opmerkingen:

  1. Wat dacht je van het openbare groen? Als daar meer eetbaar spul tussen zat? Ooit was ik in een spaans dorpje,waar net zoals hier de linden de sinasappelbomen in de straat stonden.Groeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja! We hebben hier in de buurt wel wat bramen langs de openbare weg, maar appel- en perenbomen of wilde pluksla zouden geweldig zijn om mensen over de streep te trekken.

      Verwijderen
  2. Granen groeien ook makkelijk. Daarom eten we er veel van. Relatief goedkoop en een weinig eisend gewas.

    En ik snap ook niet dat tegenwoordig alle groen moet worden volgezet met kinderhatende prikkelbosjes. Niets mis met hoogstamappelboompjes en gras dat niet wordt gemaaid lijkt mij.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik heb het idee dat het pas van de laatste jaren is dat het openbaar groen zo ontoegankelijk is. Ik herinner me goed dat we toen ik klein was (eind jaren '70, begin jaren '80) rozenbottels plukten en altijd verstoppertje speelden in verwilderde stukken groen met heel hoog gras.

      Verwijderen
  3. O ja ik mis de brede plantsoenen vol met rozenbottels ook zo, ik plukte er royaal (Vaak vreemd aangekeken door dorpsbewoners) nu is het vervangen door laurierstruiken waar ze makkelijk met een hoge grasmaaier overheen maaien...ik zag in mijn geboorteplaats in een nieuwbouwwijk tot mijn grote vreugde peren en appelbomen! Super :)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Eigenlijk een interessante vraag: waar zijn die rozenbottelstruiken eigenlijk gebleven? Ik kan me nog levendig de geur van de bloemen voor de geest halen. Een een prima zet dat er appel- en perenbomen in een nieuwbouwwijk worden geplant! Ik ben zelf stiekem aan het guerrilla-gardenen door in het plantvak naast de oersaaie bomen hier in de straat allerlei eetbaars te zaaien. Ben benieuwd wat dat gaan opleveren.

      Verwijderen
  4. Hoi, ik heb een vraag die niets met dit stukje van doen heeft. Maar ik weet niet hoe ik anders een vraag aan je kan stellen. Ik merk dat de 'tabbladen' bovenaan jouw blog direct linken naar jouw andere blogs die als het ware geïncorporeerd zijn in dit blog. Heel erg handig!

    Hoe heb je dat voor elkaar gekregen??

    (Ik lees al een tijdje mee op jouw blog, trouwens. Complimenten hoor. Je zet me vaak aan het denken.)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je wel en leuk dat je meeleest. De tabs zijn er door mijn lief in html in gebouwd. Ik kan een poging doen om het uit de code te vissen, maar ben niet supertechnisch onderbouwd. Kan je iets met html? Zo ja dan ga ik er wel een keer even voor zitten om te puzzelen hoe het zat.

      Verwijderen
    2. Ja, ik kan wel iets met html. Heb daarin in het verleden wel eens websites gebouwd. Dus als je de html codes zou kunnen achterhalen, dan zou ik dat heel fijn vinden! Geen haast hoor, want ik ga er nou ook weer niet direct iets mee doen. Later eens, ooit.

      Verwijderen
    3. Hee Joy, ik ben voor je bezig, maar ze hebben de hele opmaak van het template veranderd. Ik kan het dus nergens vinden. Ik vraag mijn binnenkort om het op te sporen, dus ik hoop dat je nog even geduld hebt!

      Verwijderen
  5. Sommig dingen die je schrijft zijn wel waar maar verschillende soorten gras zaaien zodat de koeien buiten kunnen blijven is niks voor ons koude landje. want gras groeit niet meer bij 4 graden. En dan nog als het veel regent lopen koeien ook niet meer buiten, vorig jaar zomer nog moesten ze op stal omdat ze bijna tot de knieen in de bagger stonden vanwege de vele regenbuien. Dus.. theoriën zijn prachtig maar de praktijk werkt anders. En dat is geen onwil!Genetische manipulatie is in Europa niet toegestaan, en ook platbranden van bos niet. Je wilt ook niet weten aan welke hoeveelheid regels aan de mestwet zitten.. Dus overbemesting kan ook niet in Europa. Met vriendelijke groet, Griet

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Griet, dank je voor je reactie. Ik besef dat de wereld er in het echt een stuk genuanceerder uit ziet dan in de documentaire wordt geschetst. Goed dat je die nuance aanbrengt; de informatie uit de documentarie kan niet één op één naar de Nederlandse situatie worden vertaald. Een paar neven van mijn man zijn kort geleden vanwege strenge regelgeving en financiële malaise na een aantal generaties gestopt met boeren. Zij wezen dit stadsmeisje ook al op wat kort-door-de-bocht uitspraken :-)

      Ik ben overigens wel heel benieuwd hoe je aankijkt tegen het niet ploegen?

      Verwijderen