zolder

Onze zolder was tot een paar dagen geleden een puinhoop. We noemen het stoer "zolder", maar eigenlijk is het een dakopbouw die de functies studeerkamer, werkkamer, opslag, vrieskkistruimte, was-, droog-, strijk- en vouwkamer combineert. En dat op een luttele16 vierkante meter. De zolder biedt - in theorie - toegang tot het dakterras, maar het kwam regelmatig voor dat de toegang volledig geblokkeerd was door schone was die was afgehaald, maar nog opgeruimd moest worden of een achteloos achtergelaten slaapzak en matras van een logé.

Vorige week meldde de buurman dat hij op zijn zolder de op maat gemaakte inbouwkast weg ging doen en vroeg of wij misschien interesse hadden. Dat scheelde hem weer een ritje naar het grof vuil. Na wat gewik en geweeg (zijn zolder is een meter langer, dus wij konden maar tweederde van de kast kwijt), besloten we het aanbod met beide handen aan te nemen.

De hele - warme! - Hemelvaart stond voor mijn lief in het teken van het meten, sjouwen en boren. Maandag kwam een vriend helpen de twee gigantische paneeldeuren naar boven te sjouwen en toen was het klaar. We waren de trotse eigenaars van een riante inbouwkast met spiegeldeur op zolder. Maar het installeren van een kast maakt nog niet dat de zolder opgeruimd was. Sterker nog: de enorme kast in combinatie met de rommel overal maakte dat de zolder eigenlijk opeens een stuk kleiner leek. Zo kwam het dat ik de afgelopen dagen menig uur stak in het Project Zolder.

Eerst waren de kinderknutsels aan de beurt. Die lagen her en der verspreid in de boekenkast: kunstwerken voor vader- en moederdag, rapporten, briefjes, zelfgemaakte verjaardagskaarten van de peuterklas tot nu passeerden de revue. Ik nam het één voor één door en stopte wat ik wilde bewaren in een herinneringendoos die ik in de nieuwe kast plaatste.

Toen zocht ik de boeken uit. Studieboeken, boeken die ik kocht toen ik ging solliciteren ("Slagen voor iedere psychologische test"), boeken die mijn leven veranderden omdat ze me inspireerden of inzichten hebben gegeven, maar ook opvoedingsboeken, fotografieboeken en - de laatste tijd - boeken over de zorgsector. Alle levensfases kwamen voorbij en ik besefte dat de boeken een prachtig overzicht gaven van de evolutie in mijn denken en mijn doen. Er ontstonden drie stapels: houden, weggeven, weggooien. En wat er overbleef paste keurig in de boekenkast.

Daarna volgden kleding, documenten (van zilvervlootrekening tot hypotheek), tijdschriften (de kranten van de geboortedagen van mijn kinderen, maandbladen uit december 1999 voor mijn toekomstige kleinkinderen, inspirerende artikelen en stukken waarin ik zelf ooit de pers heb gehaald) en - tot slot - de lappendoos. In de lappendoos zitten stukken textiel die ik eigenlijk niet meer gebruik, maar om allerlei sentimentele redenen ook nog niet heb weggedaan. Het eenpersoonsdekbed uit mijn studententijd, de trappelzakken van de kinderen, een oud gordijn.

Alles is door mijn handen gegaan en aan alles kleeft een herinnering: sommige dingen maakten me blij, anderen melancholiek. Het opruimen van mijn zolder was meer dan het sorteren van spulen en het netjes inrichten van een nieuwe kast: het was een kort en heftig proces van herinneren, verwerken, koesteren en loslaten. En, als metafoor van wat er in mijn hoofd gebeurde, onstond er van al deze stukken een bescheiden stapel spullen om te houden, en wat grotere stapels om weg te geven en weg te gooien. Aan het eind van de sessie kon ik drie zakken kleding en textiel aan het Leger des Heils schenken. Een stapel boeken bracht ik naar de Kringloop. Documenten kregen een plek in een nieuwe map of werden verscheurd en naar de oud papiercontainer gebracht. Lapjes vormen onderdeel van een (ietwat amateuristische) quilt en de rest doet dienst als poetsdoek.

Nu heb ik een keurige, overzichtelijke kamer over met alleen spullen die écht nodig zijn of écht een speciale betekenis hebben. Het is er licht en ruimtelijk en ik kan ongehinderd naar mijn kersverse daktuin. En, het klinkt misschien raar, maar wat er in mijn hoofd is gebeurd is eigenlijk precies hetzelfde. Opeens besefte ik: dát is de ware betekenis van "je bovenkamer leeg maken". Ik voel licht, opgeruimd en fris in mijn hoofd. Het gevoel doet me denken aan een mooie quote die ik laatst ergens tegenkwam van De Saint Exuperie: Perfectie bereik je niet als er niets meer is om toe te voegen, maar als er niets meer is om weg te laten.

Perfectie hoef ik niet te bereiken, maar het idee om toe te werken naar een situatie (in mijn hoofd en in mijn huis) tot er niets meer over is om weg te laten spreekt me ontzettend aan.