herfst

De herfst is begonnen. Mijn tuin begint in een hoog tempo te verkleuren, vorige week heb ik met mijn zoon kilo's heerlijke appels geplukt, de pompoenen in de moestuin roepen een Halloween-gevoel op. We hebben deze week weer voor het eerst stamppot gegeten en het huis staat gezellig vol kaarsen.

Vroeger vond ik de herfst niets anders dan een tragisch einde van de zomer. De tijd dat de vakanties achter de rug waren, dat er een periode van hard leren of werken aanbrak, dat de dagen kort werden en het weer lamlendig. Ik was, kortom, niet bepaald enthousiast bij het vallen van de bladeren. Overigens vond ik de winter steevast saai en kil en vanaf het vroege voorjaar werd ik geveld door hooikoorts, waardoor ik ondanks de betere temperaturen niet lekker in mijn vel zat. Mijn leven speelde zich af in de zomer, de rest van het jaar dacht ik melancholisch terug aan de zomer of telde ik de dagen af tot de volgende zomer. In de zomer voelde ik me licht, onbezorgd en energiek. Dat gevoel wilde ik het hele jaar, alleen werkte het Nederlandse klimaat niet mee. Vond ik.

Het veranderde heel geleidelijk toen ik in 2008 mijn eerste moestuin kreeg. Het verdiende de naam moestuin eigenlijk niet eens; het was een overgebleven schooltuintje van een paar vierkante meters. Ik kreeg het lapje grond middenin de lente en het dwong me om al sniffend en piepend van de hooikoorts toch flink aan het werk te gaan om te spitten, te zaaien en te wieden. De zomer was prachtig en leverde naast de gebruikelijke lichte vrolijkheid ook nog eens een hoop verse groenten uit eigen tuin op. Bovendien juichte ik voor het eerst van mijn leven ieder zomers buitje toe, waar ik me voorheen vooral verraden voelde als het een paar dagen minder goed weer was.

Toen de herfst aantrad gebeurde er iets wonderlijks. Waar ik normaal wegzakte in zwaarmoedigheid, had het winterklaar maken van mijn tuin een louterende werking. De zomer was bijzonder productief geweest, de tuin had zijn werk gedaan maar was nu klaar voor verdiende rust. Het afgevallen herfstblad werd als extra voeding door de grond geschoffeld, de plantenresten naar de composthoop gebracht, wat winterharde groenten bleven in een hoekje van de tuin staan. Ik plantte wat bolletjes die zich op hun gemak konden ontwikkelen in de komende wintermaanden en liet de tuin diep in de herfst achter om bij te komen. Thuis was het moment aangebroken om de laatste groenten in te maken; de vruchten en groenten die nog in de garage lagen transformeerden tot jams, chutneys en allerlei sauzen.

Er kwam storm, er kwam veel regen en later zelfs sneeuw en vorst. De eerste zaadcatalogi vielen meteen na de feestdagen op de mat en het mijmeren over een nieuw tuinseizoen begon. Toen de ergste vorst achter de rug was ging ik naar de tuin om de bomen te snoeien en eventuele winterschade te verhelpen. Het was pas februari, de lente was nog ver weg en toch waren in alle bomen en vruchtenstruiken de knoppen in aanleg al aanwezig. Terwijl gevoelsmatig de natuur nog in de ijskast stond, bleek mijn tuin in aanleg al klaar om bij de eerste voorjaarszon uit zijn voegen te barsten.

De vensterbank begon zich te vullen met eerste zaaisels en al vroeg in het jaar konden de eerste uien, rapen en kool de nog koude grond in. De knofloken, spruiten en kolen die in de tuin overwinterd hadden bleken na een koude periode nóg lekkerder te smaken.

Ik besef steeds meer dat ik zo van de zomer houd bij de gratie van de andere seizoenen. De zomer is voor mij een extraverte periode; mijn leven is op buiten gericht en staat in het teken van productiviteit en energie. In de herfst breekt een periode van bezinning aan, het leven maakt zich klaar voor een rustperiode. Ik krijg een soort nesteldrang; mijn huis wordt in orde gemaakt voor de winter met kaarsjes, plaids en lekker eten. Het ruikt buiten heerlijk aards en ik heb zin in aardse smaken, zoals geroosterde pompoen en warme stoofpotten. Zowel de natuur als ikzelf zijn in transitie. De winter staat in het teken van verbinding met mijn gezin, familie en vrienden. Het leven speelt zich grotendeels binnen af en draait om gezelligheid en aandacht voor elkaar.
De lente markeert een nieuwe start; het leven komt weer langzaam op gang. De eerste keer dat het naar lente ruikt kan mijn geluk niet op. Maar ik besef inmiddels ook dat ik de lente alleen maar kan ruiken omdat het zo lang geen lente is geweest.

Het hele jaar zomer zou betekenen dat uiteindelijk mijn batterij leeg zou zijn van al die activiteit en dat ik aan contemplatie amper toe zou komen. Eerlijk is eerlijk, ik sta nog steeds niet altijd te juichen over het Nederlandse klimaat, maar ik verzet me er ook niet meer tegen. En dat maakt dat ik uit elk seizoen kan halen wat er in zit.