24 november 2010

karuna

Vorige week ben ik gestart in mijn nieuwe functie. Vol idealisme, energie en ideeën ben ik er in gesprongen en ik heb er tot nu toe nog geen spijt van gehad (zou trouwens ook niet best zijn, na acht werkdagen).

Maar in mijn eerste week ben ik ook al geconfronteerd met de keerzijde van mijn baan: het moeten aankondigen van het ontslag van een groep mensen. Vanwege grote bezuinigingen wordt een subsidie, waar deze mensen al jaren uit betaald worden, van hogerhand beëindigd. Er is straks dus geen geld meer om hun salaris te betalen. Mensen werken meestal niet voor niets in een gesubsidieerde baan; ze hebben weinig opleiding gehad en ze hebben vaak door allerlei psychische of fysieke beperkingen weinig kans op een reguliere baan. Het is, kortom, een kwetsbare groep. Ik heb er dan ook echt een paar nachten slecht van geslapen en het laat me nog steeds lastig los.

Nu realiseer ik me, dat ik in dit werk vaker beslissingen zal moeten gaan nemen die zakelijk gezien niet anders kunnen, maar die diepe consequenties kunnen hebben voor de levens van mensen. De kunst is om de balans te vinden tussen zakelijkheid enerzijds en menselijkheid anderzijds. Het is niet handig om elke keer dat ik met zo'n situatie te maken krijg (gelukkig blijven deze zeldzaam!) zelf leeg te lopen en helemaal in de piepzak te zitten. Aan de andere kant: ik kan wel een toneelstukje spelen dat het me niets doet en een gevoelloos verhaal afdraaien, maar dat is niet wie ik ben of wie ik wil zijn. Kortom: hoe bewaak je dat evenwicht?

Verschillende religies kennen het woord compassie of mededogen; niet te verwarren met medelijden. Het grote verschil tussen medelijden en mededogen is waar je jezelf plaatst in de situatie. Medelijden is een situatie van de geest die zich identificeert met wat hij ziet: je bent zo aangedaan door een bepaalde situatie dat je als het ware één wordt met wat je waarneemt. Je gaat letterlijk mee-lijden met je zieke kind, een mishandeld dier, een groep kwetsbare mensen die werkloos zal raken. Je laat je meeslepen door het leed en voelt je daardoor machteloos. Het zuigt energie weg, het maakt je zwaar en verdrietig.

Daarnaast is er compassie, in het boeddhisme heel mooi "karuna" genoemd. In het boeddhisme wordt compassie of mededogen gezien als "een mentale staat van de ontwikkelde geest". Met andere woorden: het ontstaat niet zomaar, maar je kunt jezelf er in trainen. In een staat van compassie schommel je niet emotioneel mee op de dingen die je waarneemt en waar je je mee identificeert. Compassie is eigenlijk het in elke situatie doordrongen zijn van de wens dat iedereen gelukkig en vrij van lijden kan zijn. Dat is je drijfveer te handelen, om op een liefdevolle manier te helpen of de goede woorden te vinden.

Niemand is er bij gebaat als ik uit het veld geslagen ben door medelijden. Het helpt wel als ik vanuit compassie tot actie kom, zodat ik voor iedereen aandacht heb en ondersteuning kan bieden in het zoeken naar een nieuwe baan. Er zit helaas nergens een knop die je zomaar om kunt zetten van medelijden naar compassie. Maar het bewustzijn dat de ene staat machteloos en zwaar maakt en dat de andere oproept tot liefdevolle actie is volgens mij fase 1 van mijn karunatraining.

8 opmerkingen:

  1. Het bewust zijn van compassie is al een eerste stap.In je contacten met de mensen,die ontslagen gaan worden,zul je dat uitstralen. Ik hoop,dat die ander daar steun of begrip uit haalt. Sterkte,Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Aanvaard de dingen die je niet kunt veranderen en handel van daaruit naar vermogen. Kortom doe wat je kunt, maar realiseer je dat niet alles door jou beslist wordt.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik kan me aansluiten bij Ella. Ik heb in mijn vorige banen ook mensen moeten ontslaan. Ik heb me aangeleerd dit soort nare mededelingen direct en zonder omwegen te vertellen. Afhankelijk van de reactie praat ik daarna door met hem/jaar waarmee ik ondersteuning kon bieden. Bij mensen die heel emotioneel reageren of niets kunnen zeggen, maak ik voor de dag erop een nieuwe afspraak. Ik biedt me aan om mee te denken over de mogelijke richting van ander werk, ik bied aan contacten te leggen met andere bedrijven/instellingen, ik bied aan om referenties te geven etc etc. Ook voor mij geldt dat ik vaak niet anders kon maar dat gaf ik nooit aan aan het "slachtoffer". Immers ik moet wilde dan geen medelijden hebben om mijn "rol" hierbij.
    Soms zijn mensen achteraf ook blij. Zo heb ik in het verleden een leidinggevende in een productiebedrijf moeten ontslaan. De man was begin 50 tig. Hij was mij al opgevallen omdat hij zich zeer goed kon inleven in andere mensen. Hij kon anderen ook goed adviseren en overtuigen. Na 30 jr in de productie gewerkt te hebben, heb ik hem geadviseerd te solliciteren binnen ons concern naar een jobcoach functie. Hij werd aangenomen nu 4 jaar later spreek ik hem nog wel eens. Hij is erg blij dat hij , mede door de omstandigheden van zijn ontslag, nu enorm blij is met zijn nieuwe functie die hem past als een handschoen. Wanneer hij niet ontslagen was had hij nooit deze keuze gemaakt!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Mieb, dank je. Door jouw verhaal kan ik weer verder als verzuimcoördinator (das's een onderdeel van m'n functie). 't Kostte me de laatste tijd vaak moeite om afstand te nemen en 'k ben door dit korte stukje van jou en de reactie van Kees weer op de goeie weg gezet.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Weer een verhelderend stukje van je hand die ook gelijk weer toepasbaar is. Hier in de buurt is een 17-jarige jongen geschept door een dronken automobilist en daardoor overleden. Omdat ik zelf een 17-jarige zoon heb, trek ik me dat zo erg aan dat ik er niet van slaap en er veel om huil. Ik ken de jongen en z'n ouders niet persoonlijk, maar kan het heel moeilijk van me afzetten. Door jouw verhaal denk ik nu, ik kan ze veel beter een kaart sturen en gaan genieten van m'n eigen kinderen, ipv dit zinloze gedrag. Het laat me wat meer relativeren. Weet je wat ik altijd zo typisch vind: het lijkt net of bepaalde informatie/verhalen/blogstukjes precies op het goede moment komen. Dat zie ik ook een beetje in de reactie van Kniepertie, hoe leuk is dat!?!
    Bedankt maar weer voor het delen. En veel succes met je proces in dit alles.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik herken het hele stuk ook wat je hebt geschreven. Weliswaar in een totaal andere situatie, maar toch... het is gewoon beter medelijden los te laten en met meer compassie kijken naar anderen. In mijn geval naar mijn zoon. Maar wel enorm veel beter voor zowel mijn zoon als voor mezelf, hij heeft uiteindelijk meer aan een moeder die rechtop kan blijven, dan een moeder die bezwijkt aan een zorginstelling die zich niet aan de regels houdt. Nu durf ik de stap te nemen het curatorschap over te dragen aan een officiëel. Met pijn, met moeite;) want ja dat hoort er ook bij. Die knop heb ik ook niet;)
    Maar ik zal wel veel beter in staat zijn voor mezelf en daardoor ook voor de rest van mijn gezin te kunnen zorgen.

    Dus dank je wel!

    Maar even over je situatie; het lijkt me een moeilijke taak om uit te voeren. Toch kan je idd door compassie veel meer bereiken hebben andere mensen meer aan je dan met ze mee te huilen. Hoe moeilijk de knop ook te vinden is!
    Hoe dan ook veel succes met dit proces!

    BeantwoordenVerwijderen
  7. In het boek 'Een zucht van verlichting' wordt ook onderscheid gemaakt tussen medelijden en mededogen. Ik vind het prachtig zoals jij betrokken bent bij de mensen waarmee je te maken hebt, en ik ben ervan overtuigd dat dit hen zal helpen. Want zoiets voel je.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Wat een mooie, openhartige reacties. Ik word er erg blij van als mensen iets kunnen met mijn verhaal en met elkaars commentaar. En van sommige van jullie reacties word ik gewoon stil...iedereen worstelt klaarblijkelijk met zijn eigen dingen en iedereen bewandelt zijn eigen pad. Ik probeer deze week op een rare manier rust te zoeken in de actie. Door dingen te doen kan ik dat verlammende gevoel van medelijden van me afschudden. Het lukt niet altijd, maar het is iets waar ik steeds op kan teruggrijpen als het me even te veel wordt.

    Ik ben er nog lang niet, maar naar mate ik meer gelegenheid neem om te contempleren, raakt mijn gereedschapskistje steeds voller met dit soort dingen. En na deze aanmoedigende reacties zal ik zeker over mijn ervaringen blijven schrijven, in de hoop dat jullie er ook iets aan hebben of dat ik weer zulke waardevolle reacties krijg!

    BeantwoordenVerwijderen