10 juli 2011

zelf maken: desembrood, de starter

Een zuurdeegbrood bakken vanaf de basis is een behoorlijke uitdaging. Maar zo'n heerlijk brood met een ietwat bittere smaak en een krokante korst is het gedoe wat mij betreft helemaal waard. Ik ben al een tijdje bezig met het zoeken naar manieren om het perfecte zuurdeegbrood te bakken. Gaandeweg het experimenteren werd ik steeds ambitieuzer en vond ik dat het brood niet alleen goed moest smaken, maar er ook nog eens uit moest zien zoals de broden in Frankrijk en Duitsland. Maar dan 100% plantaardig en met biologisch volkorenmeel in plaats van meer geraffineerde meelsoorten. Kortom, ik had nogal wat noten op mijn zang.

Om meteen maar bij het eind te beginnen: vanochtend aten we dit brood.

En ik kan trots melden dat ik het brood vanaf de starter zelf heb "opgekweekt".

Er zijn verschillende starters te koop, maar de sport is voor mij om hem zelf helemaal vanaf het begin op te bouwen. De starter die ik nu gebruik is geboren in april, maar er zijn starters bekend die van generatie op generatie over gaan!

Wat heb je nodig?
  1. 2 eetlepels volkoren- of roggemeel (ik ben zelf gestart met rogge, maar dat is niet noodzakelijk)
  2. 2 eetlepels ongezoete sinaasappelsap of ananassap
Dag 1. Roer hier een papje van en laat het afgedekt op kamertemperatuur ongeveer 24 uur staan. Ik heb daar een weckpot voor, waar ik het glazen deksel los op laat staan (dus niet met rubber en klemmen).

Dag 2. Voeg 2 eetlepels volkoren- of roggemeel en 2 eetlepels sap toe. Wederom goed roeren. Laat weer 24 uur op kamertemperatuur staan. Je kunt al wat bubbeltjes gaan zien in het mengsel.

Dag 3. Herhaal dag 1 en 2.

Dag 4. Roer het om (ik gebruik een houten lepel i.p.v. metaal). Meet ongeveer 4 eetlepels (60 ml) af en behoud die voor de starter, doe de rest weg (ik houd het apart in een tupperware bak om pannekoeken mee te maken). Voeg 4 eetlepels meel en 4 eetlepels water toe. Overigens kun je vanaf dag 4 elke meelsoort gebruiken die je lekker vindt; het is niet meer noodzakelijk om rogge of volkoren te nemen. Ook tarwebloem is prima als je een wat lichtere structuur wilt.

het ziet er nu ongeveer zo uit
Dag 5 en verder: herhaal dag 4. Dus: behoud 4 eetlepels voor de starter en doe de rest weg. Vul het behouden mengsel aan met meel en water en roer.

De starter is goed als het een tijdje na het dagelijkse voeden begint te bubbelen en te rijzen. Er is een duidelijke gistgeur te onderscheiden.
NB: als het mengsel "doodslaat" en er een paar dagen geen enkele activiteit meer vertoont dan kun je er bij een paar voedingen een piepklein theelepeltje azijn bij doen om de Ph-waarde iets verder te verlagen. Daar wordt de gist weer wakker van.

Als de starter klaar is kun je hem gaan gebruiken om brood te bakken. Ik kom daar in een volgende post op terug. Voor de ontwikkeling van de smaak is het goed om nog een tijdje door te gaan met de dagelijkse voedingen zoals die vanaf dag 4 zijn gedaan. Maar geen zorgen: als je op vakantie gaat kun je de starter gerust een tijd in de koelkast zetten en met rust laten. Na thuiskomst maak je hem gewoon weer wakker met een nieuwe voeding.

22 opmerkingen:

  1. Ziet er lekker uit. Dat is een mooi projectje voor de vakantie!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik heb het een paar keer geprobeerd. Maar het was nooit zo lekker als in Frankrijk. De boerin daar zegt,dat je omgeving ook heel belangrijk is.Onze keuken is heel anders dan hun bakkerij. Groeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Izerina: dat heeft ook te maken met het soort gist dat je "vangt". Een zuurdeegbrood zal hier nooit hetzelfde worden als in Frankrijk, Amerika of Azië. Simpelweg omdat we "lokale" gisten opvangen uit de lucht. In bergachtige gebieden verschilt de smaak zelfs per hoogte! Dat maakt het juist ook wel weer heel speciaal vind ik.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Na dit gezien te hebben, ga ik het ook weer eens proberen. De vorige keer mislukte het, maar het idee van de weckpot vind ik een hele goede. Misschien helpt dat een beetje.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat Izerina zegt klopt, in een nieuwbouwhuis wonen andere gisten dan in een oud huis. Zelfs de schoonmaakmiddelen die je gebruikt hebben invloed op de atmosfeer in huis. Mijn huisgenoten zijn niet gek op zuurdesembrood maar ik vind het zo leuk om iets te 'brouwen', misschien binnenkort weer eens proberen. Je brood ziet er mooi uit!

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Wat een leuk idee zeg. Ga ik ook een keer doen.Hoe lang kun je de starter (als hij klaar is) in de koelkast bewaren? Kun je hier ook brood mee bakken in de broodmachine?

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Het brood ziet er echt prachtig! Het lijkt bijna een kind: helemaal vanaf het begin opgekweekt. Goed dat je het hebt vereeuwigd voordat je het soldaat maakt.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @Ineke: ik heb hem een keer ruim twee weken laten staan en dat ging prima. Je hebt snel door of hij nog goed is of niet: dan ruikt hij anders en komt hij niet meer tot leven na een voeding.
    En ja, hij kan ook in de broodmachine, maar ik bak hem gewoon in de oven, in een römertopf om de Franse structuur zo goed mogelijk na te doen. Maar daar post ik nog wel over.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ben zo met koken en bakken bezig dat dit weer een leuk nieuw project voor in mijn vakantie is. Bedankt voor de tip en het recept.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. @Ineke: succes ermee! Dat stimuleert me meteen om deel 2 te gaan posten, hoe je een zuurdeegbrood kunt bakken met een knapperige korst. Komt eraan!

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ik ben nu aan dag vier en heb net even geproefd.
    Ben begonnen met volkoren speltmeel en biologische sinaasappel en het mengsel smaakt nu een beetje zuur, bubbelt soms een beetje dus ik ben benieuwd...

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @Heksenkat: dat klinkt in ieder geval alsof het precies verloopt zoals het hoort. Het bubbelen gaat van subtiel naar wat heftiger en daarna soms naar helemaal niet meer. In het laatste geval moet je de starter weer wat zuurder maken met eeh piepklein theelepeltje azijn. Ik ben benieuwd... Succes!

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Hij doet het, ik ben gewoon bovenmatig trots op mezelf, gewoon in een keer gelukt.
    Vind hem echter wel wat aan de natte kant maar dat komt doordat na het voeden de massa vocht uitscheid die in mijn weckpot weer neerslaat op het deeg.
    Heb nu de deksel een paar uur per dag eraf, en verwacht dat ik van het weekend mijn eerste brood kan gaan bakken...

    Keep you posted!!!

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Hoi Mieb, ik ben mega trots op mezelf gewoon in een keer gelukt...
    Ik vind hem alleen erg nat en dun, dus heb ik nu na het voeden de deksel er even af omdat er juist dan veel condens op de potten staat...

    BeantwoordenVerwijderen
  15. @Heksenkat:hee, wat goed! Als het te nat is kan het geen kwaad een theelepeltje extra meel toe te voegen om de juiste structuur te krijgen. Nog even voor je gaat bakken: probeer de starter te pakken voor-ie inzakt (dus als hij nog het meest actief is), dan wordt het brood luchtiger. Succes, ik ben benieuwd!

    BeantwoordenVerwijderen
  16. De eerste twee keer een brood van gebakken, helemaal gelukt, beetje stevig dat wel...
    Helaas vlak voor de herfstvakantie beide potten met gist overleden, niet meer tot leven te wekken met azijn...
    Maar de ervaring was dusdanig positief dat ik vandaag weer een nieuwe starter heb gemaakt....

    BeantwoordenVerwijderen
  17. @Heksenkat: ja, hier is hij ook vaak een beetje aan de stevige kant; het toevoegen van wat boter schijnt te helpen, maar ik wil hem zelf helemaal plantaardig hebben.
    Ook hier een overleden gist (als in: blauwe wolletjes na wat verwaarlozing op warme dagen), maar de tweede is zo goed als klaar voor een brood, dus we gaan vol goede moed door!

    BeantwoordenVerwijderen
  18. En hij prutteld weer, ik hou jullie op de hoogte... ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  19. En toen deed ik het deksel erop en poef, binnen 24 uur was mijn gist dood...
    Heb niet eerder opnieuw geprobeerd in verband met feestdagen enzovoort, druk programma. Maar morgen maar eens opnieuw proberen....

    BeantwoordenVerwijderen
  20. @Heksenkat: aaaah...nee....dat is zonde! Maargoed, je weet nu hoe het werkt, dus werk aan de winkel. Succes!

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Zou je dit ook met speltmeel kunnen maken?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja hoor, dat is geen probleem. Ik denk wel dat de starter makkelijker lukt met rogge of volkoren, maar als het eenmaal gist en bubbelt kun je makkelijk je dagelijkse "voeding" gaan vervangen door speltmeel. Na een paar dagen is de rogge- of volkorenstarter volledig spelt geworden.

      Verwijderen