buffet

Gedrag van mensen fascineert me. Dat bedacht ik me vorige week toen ik voor een feestelijk buffet stond en wat last had van keuzestress. Een paar anderen leken ook moeite met kiezen te hebben, te zien aan de enorme toren van alle denkbare soorten hapjes die wankelde op hun bord.

Een buffet lijkt soms wel een metafoor voor deze planeet die we met zijn allen delen. Een prachtig buffet met een ruim assortiment natuur, grondstoffen, ruimte, zuurstof, dieren. Stel nou dat je al een tijdje verlekkerd in de rij hebt gestaan en dan eindelijk vooraan staat met je bord. Wat schep je op? Kies je alleen voor de dingen die goed voor je zijn? Neem je veel, of neem je precies genoeg om je ergste trek te stillen? Pak je juist de hapjes die je normaal niet zou kiezen, en die eigenlijk ook niet echt gezond zijn, gewoon omdat ze nu zomaar beschikbaar zijn? Stapel je je bord vol zodat je zoveel mogelijk helemaal voor jezelf hebt, ook al weet je dat de helft daarvan straks in de vuilnisbak verdwijnt? Neem je de allerlaatste roomsoes, of gun je het aan mensen verderop in de rij, die straks uit beduidend minder aanbod kunnen kiezen?

Mensen zijn vanaf dag één "geprogrammeerd" om te denken in schaarste. Diep in ons systeem leeft kennelijk een soort oerbesef dat goederen schaars zijn en dat het niet mogelijk is om ooit genoeg te hebben. We zijn er niet in getraind om alleen die hoeveelheid op ons bordje te scheppen waarmee we onze ergste behoefte kunnen stillen en de rest aan anderen te laten. We lijken verslaafd aan meer: een grotere auto (die meer brandstof verbruikt), een supersized portie fastfood, een flatscreen tv (die de energiemeter flink laat draaien), nog meer schoenen/kleding/keukenspullen/prullaria. En dat terwijl we al ver voorbij het verzadigingspunt zijn; we hadden het alleen niet herkend omdat we te druk waren met opscheppen.

Het rare is, dat het genoeg-gevoel (of misschien is voldoening een betere term) vooral bestaat als je arm noch rijk bent, wanneer je basisbehoeften zijn vervuld en je in bescheiden comfort leeft. Zodra dit punt van voldoening is bereikt, kan er meer rijkdom of bezit worden vergaard, maar dat zal nooit meer zorgen voor dezelfde mate van bevrediging.

In het welvarende deel van de wereld staan we steevast vooraan bij het buffet en nemen alle gelegenheid om eerst op te scheppen waar we behoefte aan hebben, daarna wat er lekker uit ziet en vervolgens nog een paar bordjes voor 'je weet maar nooit'. Als we nou met zijn allen ons verzadigingspunt, ons genoeg-gevoel, zouden leren herkennen, dan zouden welvaart, voedsel en grondstoffen een stuk eerlijker verdeeld kunnen worden over de wereldbevolking. Want als het buffet een metafoor voor de wereld is, dan is het gedrag van mensen bij het buffet een metafoor voor beschaving. Of misschien juist voor het gebrek daar aan.