transitiedenken

Ik weet niet hoe dat met jullie zit, maar ik ben het woord "crisis" na bijna vijf jaar behoorlijk zat. Je kan geen nieuws of actualiteiten kijken, luisteren of lezen of het gaat daarover. We bevestigen elkaar keer op keer in hoe ernstig de situatie is en welke effecten het heeft op ons leven, ons werk, ons inkomen. Natuurlijk ben ik niet blind voor de gevolgen van aanhoudende financiële spanningen, maar ik zie tegelijkertijd dat er veel hoopvolle bewegingen zijn die zorgen dat we de samenleving op een andere manier gaan organiseren. Creatiever, duurzamer, meer solidair.

Het lijkt de afgelopen weken een rode draad: ik ben bezig in het boek How Much is Enough (daar vertel ik binnenkort nog wel een keer over). Ik zag een interessante reportage van Tegenlicht, waarin transitiedenkers aan het woord werden gelaten. En last but not least: ik ben nog steeds hard bezig met mijn bedrijfje, dat eigenlijk ook een transitie is van de solistische manier waarop ZZP'ers normaal gesproken werken naar een soort gilde van vakbroeders. Zou dat allemaal toeval zijn? Of staan we aan het begin van een beweging die de samenleving op allerlei punten anders gaat organiseren?

De huidige crisis is niet alleen financieel. Er is sprake van een systeemcrisis, waarin verschillende spanningen tegelijk spelen: we zijn verslaafd aan fossiele brandstoffen, die toch echt eindig blijken te zijn. We hebben een voedselcrisis, waarbij het voedsel niet alleen erg ongelijk verdeeld is over de mensheid maar waar we bovendien 10 calorieën energie nodig hebben om 1 calorie voedsel te produceren. Er staat spanning op de solidariteit van de verzorgingsstaat, waarbij er steeds minder bereidheid lijkt om met elkaar via afdrachten voor kwetsbaren in de samenleving te betalen. De Belastingdienst te slim af zijn is bijna een nationale sport, terwijl we daarmee welbeschouwd alleen onszelf en het collectief bedotten. 

Tegelijkertijd zie ik dat de industriële kijk op de wereld het eind van zijn levensduur bereikt. Niet overal staan productiemiddelen als grondstoffen, kapitaal en arbeid centraal. Steeds vaker gaat het over duurzaamheid, ontplooiing, solidariteit, gemeenschapszin. In mijn omgeving hoor ik mensen vertellen dat zij zelf wat groenten gaan verbouwen op hun balkon, beginnen vrienden voorzichtig aan met "ontspullen" of minder vlees eten. Vrijwilligerswerk, inzamelen voor goede doelen, participeren in broodfondsen, collectieve acties om de wijk leefbaarder te maken; er is iets gaande waarbij een kleine maar duidelijke groep zelf het heft in handen neemt en niet wacht totdat knelpunten "van hogerhand" worden opgelost. Wij zijn de samenleving, dus waarom zouden we wachten?

Onze minister-president roept Nederlanders op tot stoppen met somberen en tot meer consumeren om de economie uit het slop te helpen. Het eerste juich ik toe. Over het tweede denk ik: als we hetzelfde blijven doen als we altijd deden, hoe kunnen we dan verandering verwachten? Is de huidige instabiliteit niet juist een signaal dat het allemaal wel wat soberder zou kunnen en zelfs zou moeten? Ik ben hoopvol over de creatieve energie die ik om me heen zie ontstaan. En ik wil daar deel van zijn, ik wil op mijn eigen bescheiden schaal zelf het verschil helpen maken. Door me te organiseren met anderen die ook klaar zijn om in beweging te komen, niet individueel maar als collectief. Niet vanuit een centrale institutie, maar in kleine, lokale verbanden waarin we elkaar (her)kennen. Door te ruilen (ik heb weer komboecha en kefirkorrels! Op te halen bij mij thuis, in ruil voor biologisch plantgoed!), mensen uit mijn netwerk actief aan elkaar te koppelen, jongeren op sleeptouw te nemen die een slechte startpositie hebben, door mijn kennis ter beschikking te stellen aan anderen en door niet meer bronnen te gebruiken dan ik redelijkerwijs nodig heb. Hoogdravend? Misschien. Maar volgens mij ook realistisch en haalbaar.

Als iedereen op microniveau zijn of haar steentje bijdraagt kunnen we een enorme veranderkracht in gang zetten en hoeven we niet te wachten tot "De Overheid" met de oplossing komt en De Economie weer aantrekt. De oplossing, dat zijn wij namelijk zelf.

eitjes uit eigen kip!

inspiratie

Een gewone door-de-weekse-dinsdag in april. Zomaar een dagje vrij genomen om met mijn lief en de camera op pad te gaan, op zoek naar inspiratie. Inspiratie die ik hard nodig heb om mijn batterij op te laden, om dagelijkse problemen en probleempjes te relativeren, maar vooral ook om weer fris tegen dingen aan te kijken en nieuwe ideeën op te doen. En ik heb gemerkt: als je met een open blik op pad gaat, dan vindt de inspiratie jou, in plaats van andersom.




De inspiratie van een verlaten hotel. De natuur neemt het langzaam over. Wat is hier gebeurd? Hoe heeft het er ooit uitgezien?

De tijdelijkheid van windsporen in de duinen

De inspiratie van het onverwachte. Niet per se mooi, maar zeker indrukwekkend

Een ander soort inspiratie: die van chaos en van willekeurige verzamelingen

Ik weet niet hoe dat met jullie zit, maar vooral de schoonheid van chaos, vergankelijkheid en soms zelfs lelijkheid kan me erg inspireren. En in die zin was vandaag een dag met een gouden randje.

zelf maken: wormcomposter

Het was vandaag tijd voor een doe-het-zelf projectje met zoonlief. Ik ben al een tijd enthousiast over wormencompost, maar helaas is het vat dat ik daarvoor gebruik niet handig: het bestaat uit één etage en daarom is het een enorm gedoe om de compost te oogsten zonder alle wormen kwijt te raken. Vandaar het project van vandaag: een wormcomposter met meerdere verdiepingen.

Het voordeel van deze uit drie lagen bestaande composter is dat het oogsten een stuk eenvoudiger wordt: de onderste bak bevat geen gaten en doet dienst als opvang bak van de wormthee (het vocht dat vrijkomt bij het verwerken van de voedselresten door de wormen). De bak die daarin gestapeld staat heeft kleine gaatjes in de bodem waar het vocht door naar beneden kan sijpelen, maar waar de wormen niet door passen. In deze bak worden krantensnippers en organisch materiaal gedaan als voedsel voor de wormen. Dit wordt straks je compost. In de bodem van de bovenste bak maak je twee grotere gaten. Als de bak bijna vol is en al het organisch materiaal van de eerste verdieping op is, begin je met het toevoegen van organisch materiaal aan de tweede bak. De wormen zullen op zoek gaan naar nieuw voedsel. De wormen verhuizen daarom naar de tweede etage, zodat je de eerste makkelijk kunt oogsten. Vergeet niet regelmatig de onderste bak met wormenthee te legen; dit is een soort natuurlijke plantenvoeding die (verdund!!) prima bij het gietwater voor kamerplanten of de moestuin kan.

Gun de wormen vervolgens een tijdje hun rust zodat ze kunnen acclimatiseren. Doe er niet teveel organisch materiaal bij totdat de vertering echt goed op gang is gekomen.

Een fotoverslag.

Men neme drie stapelbare plastic bakken en een deksel (deze zijn doorzichtig maar zwart is nog beter). Deze zijn respectievelijk 12 liter (2 stuks) en 18 liter

Boor kleine gaatjes in het deksel zodat er voldoende zuurstof bij kan maar de wormen niet kunnen ontsnappen

Boor wat grotere gaten (ongeveer 3 cm doorsnee) in de bodem van één van de twee bakken (in ons geval: een 12 liter bak) en kleine gaatjes in de bodem van een andere (in ons geval: de 18 liter bak). Laat één bak ongemoeid

Versnipper oud papier (liefst zonder drukinkt) zodat er een laagje van een centimeter of twee á drie ontstaat. Maak dit een beetje vochtig met de plantenspuit

Breng een laag organisch materiaal op de krantensnippers aan. Wij hadden nog een oude komkommer, een koffiefilterzakje met inhoud en de onderkant van raapstelen liggen

En zo ziet dat er dan ongeveer uit

Voeg de compostwormen (zgn tijgerwormen) toe. Deze vind je onder in je "normale" compostvat, maar je kan ze ook bij de viswinkel kopen

...en dit is waar we het allemaal voor doen. Een schepje wormencompost uit mijn "oude" vat

jarige kippen

Inmiddels mag ik mezelf alweer een jaar kippenhoedster noemen. Ik moet zeggen dat het zoveel gezelligheid en lol heeft gebracht dat ik ze voor geen goud meer zou willen missen. Hoe klein ze ook zijn, ze hebben een stevig karakter, zijn eigenwijs en nieuwsgierig en ontzettend sociaal.

Daarom vandaag: een ode aan mijn kippenkoppel.

"wat doeoeoeoeoeoe je?"

"Aan je plant gezeten? Moi?"

ik ben geen kip, ik ben een herfstframboos

onbeschaamde broedse taferelen

de onkruidbrigade

zoekplaatje

opgesloten in Kipcatraz