goed en kwaad

Goed en kwaad vormen vaak de ruggengraat van sprookjes, romans en films. In het dagelijks leven zijn goed en kwaad gelukkig minder zwart-wit, maar soms doen zich situaties voor waarin je je afvraagt of iemand er moedwillig op uit is om schade aan te richten. Zonder teveel op de details in te gaan: op dit moment ben ik met mijn kersverse bedrijfje helaas verwikkeld in zo'n situatie en zoek ik naar manieren om daarin mijn kalmte en authenticiteit te bewaren. Vandaar op deze zaterdagochtend een bespiegeling over de ietwat bombastische termen Goed en Kwaad (zie dit maar als een waarschuwing).

Mijn voornaamste dilemma is: hoe kun je zelf vanuit integriteit en vertrouwen blijven reageren als je, voor je gevoel, kwaad wordt aangedaan? Met Rousseau geloof ik dat de mens van nature goed is en er niet op uit is om anderen kwaad te doen. Wel zijn er omstandigheden die deze natuurlijke inborst negatief kunnen beïnvloeden en ervoor zorgen dat mensen elkaar desondanks moedwillig schade toebrengen. De gruwelen in de Abu Ghraib gevangenis hebben naar mijn idee op een extreme manier duidelijk gemaakt dat de mens onder druk van een systeem of situatie tot afschuwelijke dingen in staat is. Ik weiger echter te geloven dat dit een voorbeeld is van de natuurlijke staat van de mens. En of je in bepaalde situaties als slechterik of held uit de bus komt is misschien wel meer een dubbeltje op zijn kant dan wij willen geloven. Waarmee ik overigens absoluut niet wil zeggen dat je niet zelf verantwoordelijk bent voor de wijze waarop je reageert. En uiteraard ook niet dat mijn situatie maar in de verste verte lijkt op de extreme uitdrukking van het kwaad die daar aan de orde was. Gelukkig niet.

Goed en kwaad zijn geen absolute termen. Ze zijn voor een deel situationeel en cultureel bepaald. Als ik mijn huidige situatie helemaal "afpel" dan is de meest bepalende factor de vraag naar het motief van het  handelen van de ander. Voelt hij zich bedreigd of aangetast in zijn rechten of positie? Komt het handelen voort uit de wens tot behoud van eigendom of van de sociale orde waar hij deel van uit maakt? Even los van de vraag of ik het eens ben met deze opvatting creëert dat bij mij wel meer begrip voor de situatie. Bovendien ben ik op deze manier beter in staat om de persoon en de actie los te zien van elkaar.

Het heeft dus ook niet veel zin om de term "kwaad" te definiëren. De situatie is zoals hij is, los van het label dat ik er aan hang. De andere partij zal de situatie misschien precies andersom uitleggen en van mening zijn dat ik (of mijn bedrijfje) het kwaad vertegenwoordig. De discussie over wie er in dezen gelijk heeft is weinig zinvol; daar kom je met elkaar niet uit. Belangrijker is de vraag hoe ik er zelf mee om ga.

In ingewikkelde situaties laat ik me graag inspireren door opvattingen uit het Boeddhisme of uit de yogafilosofie. De aanknopingspunten die ik daarin vind voor goed handelen zijn onder andere geweldloosheid (in woord en daad), "soulpower" (Satyagraha) en eerlijkheid. Hoe probeer ik dat te vertalen naar gedrag in deze ingewikkelde en energie vretende situatie? (let op: ik zeg nadrukkelijk "probeer", want ik ben helaas nog niet zover spiritueel ontwikkeld dat dit me eenvoudig afgaat):

• Ik laat geen boosheid zien
• Ik spreek niet kwaad over mijn opponenten
• Ik houd de relatie in stand, los van het conflict
• Ik heb er openlijk vertrouwen in dat rechtvaardigheid wint; ook al is het niet op korte termijn

En om deze ietwat zware bespiegeling te verlichten plaats ik nog wat fotootjes die ik vanochtend vroeg in mijn tuin heb genomen ;).




pruimenbloesem

de lente wil maar niet komen, maar in het vroege ochtendlicht is het toch genieten

de crocusjes blijven lang in vorm dit jaar