inzicht

Zo aan het eind van het jaar word je aan alle kanten om de oren geslagen met jaaroverzichten. Wat waren de centrale thema's en grote nieuwsfeiten in 2012 en wat vonden we daarvan? Volgens de media was 2012 vooral een jaar om snel te vergeten. Een jaar van crisis, werkeloosheid, ellende en het door de Maya's aangekondigde einde der tijden. Al met al geen vrolijk beeld.

Ik trof vanmiddag een citaat van Rudolf Steiner over crisis als overgangskenmerk die in mijn hoofd is blijven plakken:

"Wij leven in een overgangstijd. Weliswaar is iedere tijd een overgangstijd, maar het komt er op aan om te zien wat er in overgang verkeert. In onze tijd is er iets belangrijks in overgang, iets dat de mens diep in zijn innerlijk beroert, dat van groot innerlijk belang is.

Wanneer men met bewustzijn volgt wat het zogenaamd gevormde deel van de beschaafde wereld de afgelopen decennia heeft gedaan, dan komt men tot het uiterst treurige beeld van de mensheid die in slaap verkeert. Dat is niet bedoeld als kritiek, ook niet als impuls tot pessimisme, maar is bedoeld om krachten te kweken die de mens in staat stellen om in elk geval voor elkaar te krijgen wat nu voorlopig het allerbelangrijkste is: inzicht, werkelijk inzicht te verwerven. In deze tijd moeten we tot inzicht komen en illusies achter ons laten.

Vraag daarom niet: ‘wat moet ik doen, of wat moeten die en die doen?’ – Dat zijn misplaatste vragen. Hoe kom ik tot inzicht in de tegenwoordige verhoudingen, dát is een belangrijke vraag! Wanneer er voldoende inzicht leeft, dan zal gebeuren wat gebeuren moet. Wanneer het juiste inzicht in voldoende mate leeft, dan zal zich ook zeker datgene ontwikkelen wat ontwikkeld moet worden. We zullen met veel van het bestaande moeten breken. Wij zullen moeten beseffen dat de uiterlijke gebeurtenissen werkelijk niets anders zijn dan symptomen voor een innerlijke, in het bovenzinnelijke gebied liggend ontwikkelingsverloop waarvan niet alleen het historische leven maar ook ieder mens met zijn hele menselijke zijn, deel van uitmaakt.”
(Rudolf Steiner, 1 november 1918)

Die Maya's waren misschien zo gek nog niet. Hoe mooi zou het zijn als het einde van een kalender niet het einde der tijden maar het einde van het oude denken en een tijd van nieuw bewustzijn aankondigt? De crisis waarin we ons bevinden is meer-dimensionaal en gaat dieper dan alleen financieel: de wereld zoals we die kenden brokkelt langzaam. Olie raakt op, banken en verzekeraars blijken niet zo betrouwbaar als we altijd dachten, we worden met zijn allen dikker en zieker, we leven individualistischer dan ooit met doppen in onze oren en een smartphone voor ons hoofd en het populisme viert hoogtij.

Maar voor u droevig afhaakt door zoveel narigheid: ik ben een optimistisch mens en volgens mij zijn de eerste tekenen van inzicht en een nieuwe bewustwording al duidelijk aanwezig. Steeds meer initiatieven maken duidelijk dat er weer meer ruimte komt voor verbondenheid en wij-cultuur in plaats van het individualisme waar we de afgelopen decennia in gerold zijn. Collega-consuminderaars hebben al ontdekt dat een economie waarin zelf maken, ruilen en delen het uitgangspunt is veel meer voldoening blijkt te geven dan ongebreideld consumeren. Er ontstaan fysieke en virtuele netwerken waarin kennis, informatie maar ook idealistische initiatieven gedeeld en uitgevoerd worden. De blogcommunity is voor mij één van de mooiste voorbeelden van hoe onbekenden elkaar kunnen ondersteunen, inspireren en helpen.

Maar de eerste tekenen van nieuwe, optimistische tijden gaan verder dan dat. Mensen stellen hun huis open voor onbekenden om ze een slaapplaats te bieden of om gezamenlijk te mediteren. Crowdfunding helpt starters met mooie groene initiatieven op weg, daar waar banken niet thuis geven.Via internet worden gratis kwaliteitscursussen door diverse universiteiten aangeboden waarbij de deelnemers met elkaar een erg inpirerend netwerk vormen. Maar ook heeft een omvangrijke groep jongeren zich verenigd om de politiek te verjongen en hervormingen in gang te zetten.

Ik geloof niet dat problemen op hetzelfde niveau kunnen worden opgelost als waarop ze gecreëerd zijn. Gewoonweg weer meer spullen gaan kopen en bezuinigen op alles dat staat voor beschaving - zorg voor zwakkeren in de samenleving, cultuur, dierenwelzijn - gaat geen passend antwoord zijn op het web aan crises (maatschappelijk, milieu, politiek en spiritueel) waar we in verstrikt zitten. We hebben behoefte aan nieuwe verhalen die ons verbinden, aan ideologieën die niet verstikken, maar een moreel kompas bieden waar we op kunnen varen. Dat begint, zoals Steiner in bovenstaand citaat aangeeft, bij inzicht. En inzicht leidt er toe dat we, bewust of onbewust, beseffen wat we moeten ontwikkelen om er uit te komen. Dat gaat misschien niet met één big bang van inzicht aan het einde van een Mayakalender, maar met een heleboel individuele mini-bangetjes die met elkaar één patchwork deken van nieuw bewustzijn en daarbij passend handelen gaan creëren.

Iedereen een mooi, warm en optimistisch 2013!

reset

Ik signaleerde het eigenlijk pas toen ik afgelopen vrijdag voor het eerst sinds weken - maanden - opeens een dagje niets speciaals om handen had. Ik wist me eigenlijk niet goed raad met het gevoel dat ik weer eens tijd voor mezelf had. Met een druk hoofd en een sluimerend schuldgevoel probeerde ik te bedenken wat ik ook alweer allemaal vooruit geschoven had op mijn to do lijstje naar rustiger tijden.

De afgelopen weken zijn druk geweest. Bizar druk. Met dingen die allemaal belangrijk en/of prettig zijn, maar die weinig met mij te maken hebben. Lange dagen op het werk, begonnen met een cursus, het oprichten van een nieuw bedrijfje en een fors aantal avondverplichtingen resulteerden in een vermoeidheid die eigenlijk al weken als een deken over me heen hangt en een koortslip die maar niet wil genezen. Op zich zou dat genoeg moeten zijn voor een wakeup call, maar pas het feit dat ik afgelopen vrijdag ontredderd op de bank zat omdat ik niet meer wist wat ik ook alweer zelf leuk vond om te doen opende mijn ogen: het is tijd voor een harde reset.

Hoe kan het dat ik niet meer zelf kook maar regelmatig grijp naar prefab soep met een broodje als avondeten, dat ik zelden fotografeer of schrijf, waar ik normaal zoveel plezier aan beleef? Ik kom momenteel bijna niet buiten; ik vertrek van huis als het nog donker is en kom terug als het opnieuw donker is. Kortom: hoe heb ik in een paar maanden onbewust zo af kunnen drijven van mijn bewust gekozen levensstijl?

Vandaag heb ik eens de tijd genomen om dat voor mezelf te analyseren. Er zijn volgens mij twee belangrijke oorzaken: ik heb in de drukte mijzelf op de laatste plaats gesteld. Om dingen georganiseerd en geregeld te krijgen heb ik meer uren in een dag nodig dan er beschikbaar zijn en dat gaat ten koste van mij-tijd. De tijd die over is, heb ik hard nodig om bij te slapen om fysiek op de been te blijven en daarmee is er geen moment waarop ik ook creatief of spiritueel de batterij kan vullen. Dat holt uit, op den duur.

De tweede oorzaak is dat ik onbewust uit mijn lijf richting mijn hoofd ben verhuisd. Ik heb bij drukte de neiging om in mijn hoofd te gaan wonen en mijn lijf als een soort taxi te gebruiken die dat hoofd overal naartoe brengt. Rugpijn en andere fysieke signalen worden stelselmatig genegeerd, want dat hoofd moet op tijd bezorgd worden op het werk, bij de ouderavond of op die afspraak en daar optima forma presteren. Yoga is er niet van gekomen in de afgelopen maanden, evenmin als lopen of enige andere vorm van beweging. Mijn lijf begint daar hard tegen te protesteren door iedere ochtend om vijf uur van zich te laten horen door een stevige rugpijn die het vrijwel onmogelijk maakt in bed te blijven liggen.

Zo zie je maar, madame Bewuste Eenvoud raakt in tijden waarin zij wat minder bewust leeft zomaar flink van het pad van haar zelf zo gepredikte levensstijl. Tijd voor Eerste Hulp Bij Onbewustheid, of - zoals ik met mijn laptop weleens pleeg te doen als die vast loopt - voor een harde reset. Hoe ziet die reset of EHBO er in mijn geval uit?

1. Mezelf op de eerste plaats zetten: de moet-agenda wordt per direct vervangen door een wil-agenda en het avondprogramma wordt voor de hele week gecancelled
2. Gezond koken en eten met veel verse ingrediënten
3. Yoga en contemplatie (of dat nou door meditatie of lopen is) krijgen prioriteit boven alle andere afspraken

Hier ben ik vandaag mee begonnen en het zal blijken of mijn oververhitte hoofd genoegen neemt met deze plotselinge omschakeling. En of deze maatregelen volstaan om het ritme van mijn zo gekoesterde eenvoudige manier van leven weer terug te krijgen.