wormenbak

Ieder seizoen probeer ik meer te leren over composteren en over de beginselen van permacultuur (waarover later meer). Al heel lang heb ik de stille wens om een wormenbak te beginnen, maar tijd en wat andere praktische noodzakelijkheden ontbraken. De afgelopen weken ben ik ziek geweest en had ik eindelijk de tijd om me er eens verder in te verdiepen en sinds vandaag ben ik de trotse eigenaar van een heuse wormenbak.

Compost is wat mij betreft één van de grote wonderen van de natuur. Bette Midler verwoordt het theatraler:
"My whole life has been spent waiting for an epiphany, a manifestation of God's presence, the kind of transcendent, magical experience that let's you see your place in the big picture. And that is what I had with my first compost heap." In een tuin met een composthoop maak je de hele cyclus mee van aarde tot voedsel tot aarde. En wat voor aarde. Compost is in mijn beleving niet minder dan diepbruin goud. Mijn tuin en alle goed gevulde potten floreren op het kruimige goedje.

Maar in een stadstuin zoals de mijne geeft een composthoop snel overlast, dus nu ik mijn volkstuin heb opgezegd zoek ik naar andere manieren om aan het waardevolle goedje te komen. In de keuken staat al sinds jaar en dag een bokashibak, maar met een wormenbak kan ik mijn composteertechnieken nog een level verder brengen. Bovendien hebben we met een gezin van vier de bokashibak snel vol en zijn andere mogelijkheden om keukenafval te transformeren meer dan welkom. Sinds ik me bezighoud met composteren zie ik al het organische afval uit mijn omgeving als potentieel goud voor mijn tuin en kan ik het niet goed aanzien als mensen klokhuizen in een "normale" afvalbak gooien. Het is een beetje een obsessie geworden.

Een wormenbak, de naam zegt het al, is een bak met wormen waar je je keukenafval in kwijt kunt. Het zijn geen gewone regenwormen, maar de rode wormen met ringen die je vaak in composthopen vindt. Deze worden ook wel tijgerwormen genoemd. GFT-afval wordt in eerste instantie voor een deel afgebroken door micro-organismen. Zodra het half verteerd is, wordt het eetbaar voor wormen. Door het gekrioel van de wormen wordt de organische substantie lekker luchtig en de uitwerpselen van de wormen maken kruimige, vruchtbare compost. Keukenafval bestaat voor 80% uit water en zodra de bacteriën in de bak aan de slag gaan met het afval dan komt het vocht vrij. Dit sijpelt door de bak en komt onderin de wormenbak terecht als zogenaamd percolaat: een vloeibare plantenvoeding die, verdund met water in de verhouding 1 op 10, als vloeibare mest gebruikt kan worden.

De bak wordt opgestart in lagen: eerst wordt een beddinglaag aangebracht die bijvoorbeeld bestaat uit stro, houtsnippers of krantensnippers. De stukken mogen niet groter zijn dan vijf centimeter. Daar bovenop komt een laag startmateriaal met een paar honderd compostwormen en tot slot een paar handjes vers keukenafval. Vervolgens laat je de bak een paar weken met rust om de wormen de tijd te gunnen zich aan te passen aan de nieuwe omgeving. Als de wormen na een paar weken gewend zijn kunnen ze per dag hun lichaamsgewicht aan GFT verwerken en na een maand of twee kun je de eerste keer het percolaat aftappen. Het vullen van een volledige, gecomposteerde bak duurt een maand of acht.

Bokashicompost en wormcomposteren hebben een aantal overeenkomstige voordelen:

• het neemt relatief weinig ruimte in en is daarmee geschikt voor mensen met weinig of geen buitenruimte
• beide bakken "lusten" groente- en fruitresten, thee en koffiedik, eierschalen en verwelkte bloemen
• je hebt geen grote hoeveelheden afval nodig om er mee te starten. Het is ook geschikt voor een éénpersoonshuishouden
• het is eenvoudig. Als je de benodigde materialen in huis hebt én je hebt verdiept in de beginselen dan kun je zo aan de slag
• beide bakken produceren een vloeistof als bijproduct die verdund heel goed gebruikt kan worden als plantenvoeding

Een voordeel van de wormcompost boven bokashi is dat het eindproduct er meer uitziet als gewone compost en daarmee makkelijker bruikbaar is in potten of in de tuin. Bokashi moet ergens begraven worden om nog verder tot vruchtbare aarde te vergaan (wat in de zomermaanden overigens ongelofelijk snel gaat).

Ik ben ontzettend blij met mijn 500 nieuwe huisgenoten en ik zal over een paar weken een update plaatsen over mijn ervaringen als startende wormenboerin.